• Kerakli asboh va materiallar: m ikroskop, qovoq, zig ‘ir va lipa (jo ‘ka) o ‘sim liklari poyasining tayyor preparatlari. Ishning bajarilishi.
  • Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlar




    Download 3,97 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet33/118
    Sana23.11.2023
    Hajmi3,97 Mb.
    #104324
    1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   118
    Bog'liq
    Botanikadan amaliy mashg\'ulotlar. Mo\'minov M

    Umumiy tushuncha.
    K o‘pchilik ikki pallali o ‘sim liklam ing 
    poyasida birlam chi tuzilishi ikkilam chi tuzilish bilan ancha erta 
    alm ashadi. U larda b o g ‘lamli, bog‘lam siz va oraliq shakldagi to- 
    lali nay b o g ‘lam lar b o ‘ladi. B og‘lam va oraliqlar k o ‘proq o ‘tsim on 
    o ‘sim liklarda uchraydi.
    Poyalam ing ikkilam chi tuzilishiga xos b o ‘lgan asosiy belgi- 
    lari floema va ksilem a o ‘rtasida kam biyning b o lis h i, o ‘tkazuvchi 
    b og‘lam larning doira b o ‘lib joylashishi va birlam chi p o ‘stloqning 
    rivojlanganligidir.
    Kerakli asboh va materiallar:
    m ikroskop, qovoq, zig ‘ir va lipa 
    (jo ‘ka) o ‘sim liklari poyasining tayyor preparatlari.
    Ishning bajarilishi.
    Q ovoqning poyasidan tayyorlangan doimiy 
    preparat m ikroskopning kichik obyektivi orqali kuzatiladi. Avvalo, 
    uning asosiy qismlari: epiderm is, birlam chi p o ‘stloq va m arkaziy 
    silindr topiladi. Birlamchi p o ‘stloq epiderm is ostida joylashgan 
    b o ‘lib, uning tarkibiga uch xil to ‘qima: burchaksim on kollenxim a, 
    assim ilatsiyalovchi parenxim a va epiderm a kiradi. Burchaksim on 
    kollenxim a epiderm is ostida alohida-alohida b o ‘lib joylashadi. 
    Epiderm a esa birlam chi p o ‘stloqning qolgan qismi asosiy parenxi- 
    madan iborat. M arkaziy silindr halqasim on b o ‘lib joylashgan 
    sklerenxim adan boshlanadi. Uning hujayralari qayrilgan b o ‘lib, qo- 
    biq qalin va binafsharangda b o ‘ladi. Undan keyin asosiy parenxi­
    ma atrofida ochiq bikollateral b o g ‘lam joylashgan. Beshta yirik 
    va beshta m ayda bogMam navbat bilan joylashadi, ulardan keyin 
    esa b o ‘shliq bo ‘ladi. Poyaning bir qismi rasmi chizib olinadi va 
    undagi epiderm asi, birlam chi p o ‘stloq, markaziy silindr, kollenxi­
    ma, assim ilatsiyalovchi parenxim a, epiderma, asosiy parenxima
    o ‘tkazuvchi b o g ‘lamlar, floema, ksilema, kam biy va b o ‘shliq bel- 
    gilab q o ‘yiladi.
    Z ig ‘ir poyasi ham m ikroskopning kichik obyektivida kuza­
    tiladi. Z ig ‘ir poyasi ikkilam chi p o ‘stloq (lub)da lub tolalarining


    1 - epidermis; 2 - kolenxima; 3 - birlam­
    chi qobiqning parenxima hujayralari; 4 -
    kraxmaldon; 5 - perisikldan hosil bo'lgan 
    sklerenxima; 6 - floema; 7 - kambiy; 8 -
    bogiam lararo kambiy; 9 - ksilema; 10 -
    bog'lam lararo kambiydan hosil b o ‘lgan 
    o'tkazuvchi bogiamlar.
    k o ‘pligi bilan xarakterlanadi. Ik­
    kilamchi p o ‘stloq kam biy halqa 
    bo‘lib joylashgan poyada boMadi.
    Lub tolalari (sklerenxim a) b o g ‘lam 
    boMib joylashadi. Ikkilamchi po‘stloq 
    to ‘qim asi (floema) tarkibiga kiruv- 
    chi elaksim on naylar, yoMdosh hu- 
    jayralar va lub parenxim asi jo y la­
    shadi. 
    U larning orasidan radius 
    b o ‘yicha asosiy parenxim a hujayra- 
    laridan iborat boMgan o ‘zak nurlari 
    o ‘tadi. Z ig ‘ir poyasining birlamchi 
    po‘stlo g‘i ingichka va b ir necha qa- 
    tor assim ilatsion to 'qim adan iborat 
    boMadi. Y og‘ochlik lubga o ‘xshash 
    keng halqasim on boMib joylashgan
    undan keyin yosh p oy alarda o ‘zak, 
    yetilgan po yalarda esa b o ‘shliq boMadi ( 33- rasm).
    Poyaning bir qismi daftarga chizib olinadi va uning qismlari: 
    epiderm is, birlam chi p o ‘stloq, ikkilam chi p o ‘stloq, yo g ‘ochlik, 
    o ‘zak o ‘m idagi b o ‘shliq, o ‘zak nurlari, lub tolalari, elaksim on nay­
    lar belgilab q o ‘yiladi.
    Jo ‘ka o ‘sim ligining tayyor preparati m ikroskopning kichik 
    obyektivida kuzatiladi. Poyaning asosiy kism lari: p o ‘stloq, kam ­
    biy, y o g ‘ochlik va o ‘zak topiladi. Jo ‘ka poyasi bir necha qator 
    hujayradan tashkil topgan p o ‘kak bilan qoplangan, uning ustida 
    oMgan epiderm is qoldiqlarini k o ‘rish mum kin. P o ‘stloq tarkibiga 
    e s a
    birlam chi va ikkilamchi p o ‘stloq kiradi. K ollenxim a, assimi- 
    liatsion parenxima va endoderm a topiladi. Ikkilamchi po‘stloq (lub) 
    endoderm a va kam biy orasida joylashadi. U nda asosiy lub va ular 
    orasidan oMgan o ‘zak nurlari boMadi. Lub qalin va yupqa qobiqli 
    boMadi va ular navbatlashadi. Y upqa qobiqli lub elaksim on nay, 
    yoMdosh hujayralar, lub parenxim asidan iborat. Qalin qobiqli lub 
    e s a
    bir-biriga mahkam yopishgan lub tolalaridan iborat boMib, uning
    33-rasm.
    Kungaboqar o ‘simligi 
    poyasining ko'ndalang kesimi:



    Download 3,97 Mb.
    1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   118




    Download 3,97 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlar

    Download 3,97 Mb.
    Pdf ko'rish