151
32-mavzu: 1800–1870-YILLARDA AFRIKA
XALQLARI
Qit’adagi holat. Afrika xalqlari XIX asrda ijtimoiy-iqtisodiy
taraqqiyotning turli bosqichida yashardi. Chunonchi, Efiopiya, Misr,
Òunis, Marokash, Sudan va Madagaskar kabi davlatlarda feodal mo-
narxiya qaror topgan bo‘lsa, ba’zilarida hamon ibtidoiy jamoa tuzumi
saqlanib qolgan edi. Qabilalar ko‘chmanchi turmush tarziga ega bo‘lib,
ularning kichik-kichik guruhlari o‘zlari uchun qat’iy belgilangan
hudud chegarasidagina ovchilik va termachilik bilan hayot kechirardi.
Ular qishloq xo‘jaligini, metallga ishlov berishni va metall ish
qurollaridan foydalanishni bilishmasdi.
Mali davlati tarixida VIII asr, XI asr, XIII asrlarda qanday tarixiy voqealar
sodir bo‘lgan edi?
G‘arbiy Afrikadagi
Gana va
Mali davlatlari eng qadimgi davlatlar
hisoblanardi. Afrikada qishloq xo‘jaligi taraqqiy etgan xalqlar ham
yashashardi. Ular, asosan, qahva, yeryong‘oq va kakao yetishtirardi.
Afrikaning bo‘lib olinishi. Katta tabiiy boyliklarga ega bo‘lgan
Afrika Yevropaning kuchli davlatlari e’tiborini tortmay qolmadi.
Yevropa davlatlarining bosqinchiligi Afrika xalqlari hayotini keskin
o‘zgartirib yubordi. An’anaviy savdo aloqalari uzildi. Mahalliy ishlab
chiqarish vayron bo‘ldi. Afrikaliklarni qul qilib sotish XIX asr o‘rta-
larigacha davom etdi. Buning natijasida qit’adan millionlab kishilar
sotib yuborildi. Portugaliya mustamlakalari bo‘lgan Angola va
Mozambik eng muhim qul savdosi bazalari edi.
XIX asrdan boshlab, qit’aning ichkari qismini ham mustamlakaga
aylantirish boshlandi. XIX asr oxiriga kelib, qit’a hududining 90 foizi
mustamlakachilar qo‘liga o‘tdi. Faqat ikki davlat –
Liberiya va
