4
-r
asm
Vaziyatli yondashuv metodlari
Zamonaviy dunyo, doimiy va tez o'zgarib turadigan psixologiya kabi ilm-fanga
alohida talablar qo'yadi, bu nafaqat o'lchash va baholash, balki prognoz qilish,
loyihalashtirish, shakllantirish kerak
28
. Ko'pgina tadqiqotchilarning fikriga ko'ra,
psixologlar hozirgi vaqtda shaxsiy o'zgarishlarni rejalashtirish, shaxsiy regressni
oldini olish bilan shug'ullanishadi. Tashkilot rahbarlari oldindan ko’ra bilishlarini
va tashkilot ishida psixologik omilning yuqori ahamiyatini tan olishlari kerak. O'z
navbatida, psixologlar ham samarali amaliy yordam ko'rsatishni va samarali
biznes aloqalarini yaratishni o'rganishlari muhimdir. Bugungi kunda amaliy
psixologiyada ish shakllari va usullari ishlab chiqilgan, barcha xodimlar guruhlari
uchun ijtimoiy - psixologik yordamning maqsadli dasturlari sinovdan o'tkazildi.
28
Философия в вопросах и ответах: Учебное пособие / Под ред. АП. Алексеева, Л.Е. Яковлевой. -
М., 2003. С. 234.
38
Tashkilotlarda mahalliy amaliy psixologiyaning ishlanmalarini qo'llash, G'arb
dasturlarini moslashtirish, shuningdek mutaxassislar uchun ma'ruzalar, seminarlar,
biznes va o'yin treninglarining yangi maxsus tsikllarini yaratish tashkilotning
ishlashiga yordam beradi. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, shaxslararo munosabatlar
sohasi har doim o'z subyektivligi tufayli doimiy noaniqligi uchun rahbar uni juda
xavfli deb hisoblaydi.
Boshqaruv psixologik mazmunga ega, chunki uning asosiy xarakteri uning
qobiliyatlari, aql-zakovati, motivatsiyasi, shaxsiyati va boshqa xususiyatlariga ega
bo'lgan shaxsdir. Murakkab tizimli ta'lim sifatida boshqaruv ko'plab o'zgarishlar,
jumladan, psixologik o’zgarishlar bilan bog'liq. Shuning uchun maxsus fan –
boshqaruv psixologiyasi paydo bo'ldi. Ikki fanning birlashmasida mavjud bo’lib,
rivojlanmoqda: ya’ni - psixologiya va boshqaruv. Boshqaruv psixologiyasi,
boshqaruv fanining bir qismi sifatida, tashkilotning hayotiy faoliyati sifatini
yaxshilashni o'rganish bilan bevosita bog'liq.
Boshqaruv psixologiyasi psixologiya fanining yo'nalishi bo'lib, u inson ruhini
o'rganadi, uning boshqaruv faoliyatining aqliy xususiyatlarini beradi va uni
muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun zarur bo'lgan fazilatlarni tahlil qiladi.
Boshqaruv psixologiyasi - inson, uning ruhi va faoliyatining o'ziga xos
xususiyatlari bilan shug'ullanadi. Boshqaruv psixologiyasining predmeti juda
xilma-xildir. Quyidagi tarkibiy qismlarni ajratib ko'rsatish mumkin
29
:
1. Boshqaruv psixologiyasi predmeti rahbar va ijrochilarning psixologik
xususiyatlari hisoblanadi. Menejerlarning sifati, boshqaruv faoliyatining
psixologik xususiyatlari psixologiyaning boshqa sohalarida o'rganilmaydi, balki
faqat boshqaruv psixologiyasi predmetini tashkil qiladi.
2. Inson faoliyatining samaradorligi nafaqat uning kasbiy tayyorgarlik
darajasi, balki ayni paytda shaxsning psixologik holati bilan ham bog'liq. Shuning
uchun, insonning aqliy faoliyatiga ijobiy yoki salbiy ta'sir ko'rsatadigan turli
omillarni o'rganish uning samaradorligini oshirish uchun juda muhimdir.
3. Boshqaruv psixologiyasi rahbarlar va ijrochilar o'rtasida mavjud bo'lgan
ma'lumotlarning xususiyatlarini o'rganadi, bu ma'lumotlarning psixologik
xususiyatlarini ochib beradi.
4. Boshqaruv psixologiyasi rahbar va ijrochi o'rtasidagi munosabatlarni,
rahbar jamoa a'zolari o'rtasidagi munosabatni o'rganadi. Boshqaruv faoliyatida
29
Савкина Е.Г. Теория
«
человеческих отношений». Поведенческий подход // Основы
менеджмента: История менеджмента: Учебн. пособие / Под ред. В.И. Почелиной. - Казань: Изд-во
Казанск. гос. техн. ун-та, 2002. - С. 22-30.
39
inson ruhiyatining xususiyatlarini o'rganish, boshqaruv psixologiyasi ushbu
omillarni boshqarishda foydalanish bo'yicha tavsiyalar beradi. Bu xususiyat uni
amaliy fan sifatida tasviflaydi.
|
