|
Dielеktriklаrning qutblаnishi
|
| bet | 4/5 | | Sana | 27.05.2023 | | Hajmi | 0.53 Mb. | | #65421 |
Bog'liq Dielеktriklаrning qutblаnishi Lebeg Stiltes va Riman Stiltes integrallarining qiyosiy tahlili, Fotoelektron asboblar., Bipolyar tranzistorli elektron kalit sxemalari, elektromagnit 1, 1-мавзу(Eyler-Venn diagrammalri.), 4000 Essential English Words 5, KA dan 4-Topshiriq
Ye=0 (1) va o’tqazgich ichidagi potensial o’zgarmas bo’lish kerak:
U const (1`)
2. Maydon kuchlanganligining yo’nalish o’qazilgan normalga moc bo’lish kerak.
EEn (2)
Zaryadlar muvozanatda bo’lganda o’tqazgichning ekvipotensial bo’ladi. Agar o’tkazuvchi jismga q zaryad berilsa, bu jism bo’ylab muvozanat sharti saqlanadigan holda taqsimlanadi.
Gauss teoremasiga ko’ra jism ichida Ye=0 va D=0 teng sirt ichidagi zaryadlarning algebraik yig’indisi ham nolga teng bo’ladi. Barcha zaryadlar o’tqazgichning sirti bo’ylab ma’lum zichlik bilan joylashadi.
Silindrsimon sirtga Gauss teoremasini qo’llasak, bunday o’tqazgich sirti yaqinidagi maydon kuchlanaganligi:
Gauss sistemasida:
|
|
|
E
0
|
|
bo’ladi.
|
(3)
|
|
|
|
4
E
|
|
bo’ladi. (4)
|
|
ТAShQI ELEKТR MAYDONIDAGI O’ТQAZKICh.
Zaryadlanmagan o’tqazgich elektr maydoniga kiritilsa, undagi zaryad tashuvchilar harakatga keladi. (+) zaryadlar Ye maydon yo’nalishda, (-) zaryadlar tashuvchilar esa qarama-qarshi yo’nalishda harakat qiladi. O’tkazgichning uchlarida qarama-qarshi ishorali zaryadlar paydo bo’lib, bu zaryadlar induksiyalangan zaryadlar deb ataladi.
b - chizma
Bu zaryadlarning maydoni tashqi maydonga qarama-qarshidir.
Induksiyalangan zaryadlar o’tqazgichning tashqi sirti bo’ylab taqsimlanadi.
O’tqazgich ichida bo’shliqdagi maydon nolga teng. Elektrostatik muhofazaning mohiyati shundan iborat. Biror asbobni tashqi maydon ta’siridan muhofaza qilmoqchi bo’lsak, bu asbobni o’tqazuvchi gilof (ekran) bilan o’rash kerak. Ekran sirtida paydo bo’lgan induksiyalangan zaryadlar ekran ichidan tashqi maydonni kompensatsiyalaydi.
Bunda ekran yaxlit bo’lmasdan qalin to’rsimon bo’lsa, yaxshi himoya qiladi.
VAN-DE-GRAAF GENERAТORI.
1929 yilda Van-de-Graaf elektrostatik generatorning ortiqcha zaryadlarning
o’tkazgich tashqi sirtiga joylanish xodisasiga asoslangan konstruksiyasini taklif qildi. Bunday generator sxemasi (7-chizma).
Konduktor deb ataluvchi havol metall shar izolyatsiyalovchi kolonaga
o ’rnatilgan. Shar ichida shoyi yoki rezinalangan gazlama lenta valiklar yordamida harakatlanadi.
Kuchlanish GN uyg’otayotgan zaryad uchlari orqali lentaga, so’ngra konduktorga o’tadi. Konduktordagi zaryadlarning miqdori kuchayishi bilan uning potensiali ortib boradi. Konduk-tordagi zaryad yaqinidagi gazning ionlanishi natijasida sizib ketadi.
Gaz orqali tokning o’tishini toj zaryad yoki toklanish deyiladi. Тoklanish xodisasini kamaytirish uchun konduk-torning sirti yaxshilab silliqlanadi.
Havo bosimi atmosfera bosimiga teng bo’lgan razryad bo’lishi uchun maydon kuchlanganligi 30 kv/sm ga teng bo’ladi. Bunday generatorda erishish
mumkin bo’lgan eng yuqori potensiallar farqi 107 v yaqin.
Van-de-Graaf generatoridan atom yadrosini o’rganishda, zaryadlangan zarralarni tezlashtirish uchun foydalaniladi.
ELEKТR SIG’IMI. Agar o’tkazgichga biror q zaryad berilsa, u o’tqazgich sirti bo’yicha taqsimlanadi. Yagonalangan o’tqazgichning potensiali undagi zaryadning miqdoriga proporsional:
qc (1)
Potensial va zaryad o’rtasidan proporsionallik koeffitsiyenti o’tqazgichning elektr sig’imi deyiladi.
c q/ (2)
Radiusi R ga teng bo’lgan zaryadlangan sharning potensiali quyidagicha:
1 q 1 q
40 R r2dr 40 r (3)
(3) va (2) dan sig’im (shar uchun):
|
| |
