ushbu rolni o’ynashi mumkin. Bu holatda uning xatti-harakatlaridagi
yashirin motiv ayon: u o’z ko’z o’ngida o’ziga nisbatan bahosini
oshirmoqchi. Bundan tashqari qutqaruvchilar qaramga qaramlik
munosabatlariga
tushib qolishi mumkin, bunda o’zlarining qutqaruvchi
ekanligidan azoblanishadi va yordamga muhtoj bo’lmagan odamni ham
qutqarishni o’zining qarzi deb biladi. Qutqaruvchilar uchun doimiy
aybdorlik hissi, o’zini tanqid qilish, o’z zarariga bo’lsa ham
boshqalarning muammosiga yo’nalganlik xos.
Shuni qayd etish lozimki, odatda Qutqaruvchidan
hech kim yordam
berishini so’ramaydi. Uning yordami aslida hech kimga kerak emas, u
tahminiy baxtsiz jabrdiydadan yordam kerakmi-yo’qmi so’ramaydi.
Bunday qutqaruvchilik ko’pincha qutqarilayotgan odamning shaxsiy
chegaralari
buzilganligidan
dalolat
beradi.
Bundan
tashqari,
qutqaruvchilik qutqaruvchining juda katta quvvat va resurslarini tortib
oladi, natijada u o’z hayotini yashay olmay qoladi. Bu rol uchta roldan
eng xavflisi bo’lib, undan bo’shatish qiyin, chunki bunday odam bir
qarashda
oqko’ngil
va
empatik
bo’lib
ko’rinadi.
Bunday xulq-atvorning sabablari
odatda kishining bolaligi, ota-onasi
bilan munosabatlariga borib taqaladi. U “yaxshi qiz/yaxshi bola” bo’lish,
real yoki ichki Ota-onasining maqullashiga erish, shuningdek o’zining
bahosi hamda qadrini mustahkamlash uchun atrofdagi hammani
qutqarishga intiladi. Ammo Qutqaruvchi kam resursli holatda bo’lgani
uchun, o’ziga bo’lgan bahosi stabil bo’lishi mumkin emas.
Erik Bern aytganidek, “Birinchi guruh “Men sizga yordam berishga
intilyapman” o’yinini o’ynasa, ikkinchi guruh rostdan ham kimgadir
yordam beradi.
Odam jabrdiyda rolida bo'lganida ko'pincha taqdirdan,
odamlardan
xafalik
hissini
tuyadi.
Qutqaruvchi
rolida
esa
jahl
hissini
ko'p
tuyadi.
Zolim ham jahl hissini tuyadi, ammo uning ildizi xafalik hissiga borib
taqaladi.
Uchburchakdan qanday chiqib ketish mumkin? Ushbu savolga Stiven
Karpman g’oyasi asosida javob berishga intilamiz.
Vaqti-vaqti bilan har bir inson o’yin ishtirokchisiga aylanishi yoki
o’yin o’ynash taklifini qabul qilishi mumkin. Shunday ekan,
psixolog
mijozda ushbu holatlarga tushib qolmaslik ko’nikmalarini shakllantirishi
lozim. Mijoz o’zida
5muhim qarorni qabul qilishi lozim.
