%
Tariqda
16-25
o ‘rtacha
18,0
Grech ixada
18-26
o ‘rtacha
22,0
Sulida
2 0 -4 0
o ‘rtacha
26,0
Sholida
17-24
o ‘rtacha
19,0
Arpada
8-1 5
o ‘rtacha
11,0
192
Donning gul qobiqliligi - yorma ishlab chiqishda muhim
ko‘rsatkich bo‘lib, u m a g ‘izning og‘irligini aniqlash imkonini beradi.
Stafidartga ko‘ra grechixa va sholi donlarini m ag‘zining miqdoriga
asoslanib uchta sinfga bo‘lish (34-jadval) k o ‘rsatilgan
34-jadval
Yorma zavodlariga qayta ishlov berish uchun yuborilayotgan
donning sifat k o ‘rsatkichlari
Donning nomlari
namligi
Xas-cho‘plarning
miqdori
Don
chiqindi
larini miqdori
M agizning
miqdori
yormabop
tariq
quritgich
uskunasi-
dan o‘tgan
donning
namligi 13,0
%dan
ko‘p
boim asin
qurit
gich
uskunasi
boim asa,
13,5%
3% dan ko‘p
boimasin,
shu jumladan
mineral
chiqindilar
0,2 % zararlangan
Donlar 0,20 %dan,
ko‘p; boimasin,
buzilgan donlar
0,5 % dan ko‘p
boim asin
don chiqindi-
lari 6 % dan
ko‘p boimasin,
shu jumla
dan mog‘orla-
gan don 1%
dan ko‘p
boim asin
74,0%
dan kam
boim asin
yormabop
grechixa
quritgich
uskunasi-
dan o‘tgan
donning
namligi 16,5
%dan
ko‘p
bo‘lmasin
qurit
gich
uskunasi
boim asa,
14,5%dan
ko‘p b o im a
sin
3% dan ko‘p
boimasin,
shu jumladan
buzilgan
donlar0,5 % dan
ko‘p boimasin,
minerallar
0,2 % dan ko‘p
boim asin
3,0%dan
ko‘pboim asin
71% dan
(3-sinf) kam
boim asin
74% dan
(2-sinf) kam
bo‘lmasm
77% dan
(1-sinf) kam
boim asin
193
sholi
15,5% dan
ko‘p bo‘lma
sin
2,0% shu jumladan
kurmak bo‘lmasin,
kukol 15,0% dan
ko‘p boimasin,
minerallar
0,2
%
dan ko‘p
bo‘lmasin buzilgan
don 0,5 % dan ko‘p
bo‘lmasin
2.0
%
dan ko‘p
boimasin,
don massasida
sarg‘aygan
endosperm 0,5
% dan ko‘p
boim a-
sin,yopishqoq
sholi
2.0 % dan ko'p
boimasin,qizil
sholi2,0 % dan
ko‘p boimasin,
(3-sint)
74%
dan kam
boimasin,
(2-sinf)
76%
dan kam
boim asin
(1-sinf)
79%
dan kam
boim asin
Yormabop
suli
quritgich
uskunasidan
o‘tgan don
15,5%
dan ko‘p
boimasin, u
bo‘lmagan
holda 13,5 %
2,5% dan ko‘p
boimasin,
shu jumladan
minerallar 0,4%
dan ko‘p bo‘ lmasin;
zararlangan 0,2 %
dan ko‘p boimasin,
kukol 0,2 %dan ko‘p
boim asin
3,0 % dan ko'p
boim asin
1,8x20
mm elakda
saralangan
don 62,0%
dan kam
boim asin
Yormabop
arpa
14,5 %
dan ko‘p
bo‘lmasin
2,0% dan ko‘p
boim asin, shu
jumladan buzilgan
don 0,5% dan
ko'p boimasin,
minerallar 0,2 % dan
zararlangan don 0,2
%dan, kukol 0,3 %
dan ko‘p boim asin
3,0 % dan ko‘p
boim asin
yorma
uchun
makka
jo'xori
15,0%
dan ko‘p
boim asin
2,0 %dan ko‘p
boimasin, shu
jumladan kasalga
chalingani 1,0%
dan ko‘p boimasin,
buzilgani 0,5 % dan
ko‘p boim asin
2,0% dan ko‘p
boimasin,
shu jumladan
kasalga
chalingani
2,0%dan ko‘p
boim asin
no‘xat
yormasi
uchun
15% dan
ko‘p
boim asin
1,0 % danko‘p
boim asin
3,0 % dan ko'p
boim asin
Qattiq bug‘doy
Iltipdagi
shishasimon
(durum)
14,5 %
dan ko‘p
bo‘lmasin
2,0% dan ko'p
boim asin, jumladan
kukol 0,5% va
boshqa zararli
chiqindilar 0,2% dan
ko‘p boim asin
5% dan ko'p
bo‘lmasin
194
Donning qiltanoqliligi. Sholi, suli donlari gul qobiqlarining
ucjjlari uzun b o iib , qiltanoq hosil b o ia d i, u esa don massasining
umumiy hajmini oshiradi va donning ajraluvchanligini hamda
tozalash jarayonini qiyinlashtirib, q o ‘shimcha uskuna talab
etiladi.
Dondagi qiltanoqlar maxsus uskuna yordamida olib tashlanadi,
bu esa don tozalash jarayonining samarali o ‘tishini ta ’minlaydi.
Yorma donining bir xilligi. Donlarga qayta ishlov berish
jarayonining yaxshi sharoitda o ‘tishi uchun don massasining tipi,
navi, tarkibining bir xil b o iish i talab etiladi. Turli nav va turli tip
donlarni aralashtirish mumkin emas.
Yorma donlarining yirikligi. Yirik donlarda, maydasiga nisbatan
m a g iz miqdori k o ‘p b o iad i. T oiapishgan yirik don donasining 1000
ogirlig i mayda donnikiga nisbatan 1,5-2 marta ortiqroq boiadi.
T o ia pishgan yirik donlarni tozalash jarayonlari samarali b o iib ,
mahsulotning «chiqish» miqdori yuqori, sifati esa yaxshilanadi.
Yorma donlarining bir xillik xususiyati. Don massasining yiriklik
bo‘yicha bir xil b o iish xususiyati ular oicham larining yaqin b o ii-
shiga sababdir.
Donlarning barobarlik xususiyati ikkita yonma-yon turgan elak-
ning ustida qolgan qoldiqning yigindisiga aytiladi. Elak ko‘zining
oicham lari don turlariga qarab tanlanadi.
Yormabop donning namligi donni saqlash davrida muhim
ko‘rsatkich b o iib , donning bazis konditsiyasi hisoblanadi. Donning
namlik darajasi dondan qobiqlarni ajratish, m agizning mustahkam
b o iish id a va donlarga gidrotermik ishlov berishda asosiy omil b o iib
hisoblanadi. Don q o b ig i namligiga nisbatan m agizning namligi
yuqori boiadi.
Donning konsistensiyasi (shaffofligi yoki unsimonligi) yor
maning «chiqishi» miqdoriga va sifatiga ta’sir ko‘rsatadi.
D onning shaffof turi, yarim shaffof yoki unsim on turlariga
nisbatan mustahkam dir. Gul qobiqlarni ajratish yoki g jara-
yonlarida u kam m aydalanadi, m aydalangan yorm a va kepak,
195
unsim on yoki yarim shaffof turdagi donlarga nisbatan kam
chiqadi.
Endospermning konsistensiyasi yormaning sifati, rangi, tiniq
bo ‘lishiga, pishirgan vaqtda hajmining k o ‘payishiga, m ag‘zining
yaxshilanishiga katta ta ’sir ko‘rsatadi.
Yormabop donlardan qimmatli moddalami ajratib olishda
texnologik jarayonlarni to ‘g‘ri tuzish uchun donning tuzilishi, fizik
ximiyaviy tarkibi, tipi va navini juda ham yaxshi bilish zarur.
|
