|
§. Og`irlik. Erkin tushish tezlanishi
|
| bet | 22/54 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 2,27 Mb. | | #143558 |
Bog'liq Mexanika18§. Og`irlik. Erkin tushish tezlanishi.
Yerning tortishi tufayli tayanchga yoki osmaga ta’sir etayotgan kuch og’irlik (vazn) deyiladi. Og’irlik vektor kattalik bo’lib u tayanch yoki og’madan pastga qarab yo’nalgan bo’ladi.
”Jismning vazni (og’irligi) va og’rlik kuchi bir narsadir” degan gap noto’g’ridir, chunki vazn va ogirlik kuchi boshqa-boshqa jismlarga qo’yilgan. Ular miqdoran teng bo’lishi ham, teng bo’lmasligi ham mumkin.
Tayanch yoki osmaga ega bo’lgan jism tinch turganda jismning og’irligi og’irlik kuchiga teng b’oladi.
Og’irlik yo’qoladigan holat vaznsizlik deyiladi.
Agar jismga faqat ogirlik kuchi ta’sir etsa u vaznsizlik holatda bo’ladi.
Havoning qarshiligi bo’lmaganda, gorizontga nisbatan burchak ostida otilgan jism harakat traektoriyasining butun harakati davomida vaznsizlik holatida bo’ladi.
Jismning og’irligi tinch holatdagiga nisbatan necha marta ortib ketganligini ko’rsatadigan fizik kattalik yuklanish deyiladi.
— yuklanish.
|
— og’irlik (gorizontal tekislikda turgan jism)
|
|
|
— Og’rlik (kuch ta’siri natijasida)
P – og’irlik [P]=N
|
|
— og’irlik (tezlanish yuqoriga bo’lsa (+), pastga bo’lsa (-))
|
|
Bu formulani quyidagi xususiy xollari ko`p uchradi:
Jism vertikal yuqoriga tezlanuvchan ko`tarilganda yoki vertikal pastga sekinlanuvchan tushganda og`irlik formula yordamida topiladi.
Jism vertikal yuqoriga sekinlanuvchan ko`tarilganda yoki vertikal pastga tezlanuvchan tushganda og`irlik formula yordamida topiladi.
Jism vertikal yuqoriga tekis ko`tarilganda yoki vertikal pastga tekis tushganda og`irlik formula yordamida topiladi.
Jism qavariq ko`prik ustida harakatlanayotganda og`irlik formula yordamida topiladi. Botiq ko`prikda harakatlanayotganda esa .
— erkin tushish tezlanishi. — h balandlikdagi erkin tushish tezlanishi.
Jism balandlikka ko`tarilganda erkin tushish tezlanishi marta kamayadi. Yani Yer sirtidagi erkin tushish tezlanishi bo`lsa, h balandlikda erkin tushish tezlanishi bo`ladi. Qanday balandlikda erkin tushish tezlanishi n marta kamayishini esa usbu formuladan topamiz: .
Oyda erkin tushish tezlanishi Yerdagidan 6 marta kichik.
|
| |
