|
Zarafshon davlat qo'riqxonasi
|
| bet | 105/119 | | Sana | 07.02.2024 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #152531 |
Bog'liq Ekologiya 11. Rom уоrм ато. Л tos II кenт z 1 L-fayllar.org13.8. Zarafshon davlat qo'riqxonasi
Qo'riqxonaning maydoni 2352 ga bo'lib, januЬiy-sharqiy tomon dan Samarqand viloyatining Jomboy va Bulung'ur rayonlari Ьilan va Zarafshon daryosining qirg'og'i Ьilan chegaradosh, qo'riqxona ikki maydon: yuqori va quyi maydonlami tashkil etadi. Chegara 8 km balandlikda Cho'pon Ota cho'qqisidan boshlanib, Zarafshon daryosining o'ng soxilidan o'tgan Birinchi Мау To'g'onining bosl1 qismida tugaydi. Qo'riqxona pog'ona-pog'ona bo'lib turadigan tog' yon bag'irliklaridan tashkil topgan.
lqlimL Qo'riqxonaning iqlimi kontinental-subtropikdir. Оу davo mida eng sovuq kunlar yanvar oylari (-27°) hamda eng issiq kunlar iyul oyida (+41°) bo'ladi.
Suv rejimL Zarafshon daryosining suvi qor-muzlik suvlari aralashmasidan iborat. Daryo asosan muz suvlaridan tashkil topgani uchun, suvidan yil davomida iste'mol uchun sarflanadi. Iyun-iyul oylarida eng ko'p suv sarflanadi. Eng kam sarflanadigan оу esa yanvar-
232
233
\
mart oylaridir. O'simliklar hayotining asosiy manbai qo'riqxona hududidagi yer osti suvi hisoЫanadi.
Qo'riqxonaning tuprog'i: Chirindili, o'tloq voha-allyuvial, o'tloq
allyuvial, o'tloq-taqir, och bo'z tuproq. Qo'riqxonaning janubly-sharqiy qismida yer-osti suvi chuqur joylashgan. Hosildorlik ko'p bo'lmaydi.
Eng ko'p tarqalgan turpoq turi allyuvial o'tloq hamda voha
allyuvial hisoЫanadi.
O'simliklar dunyosi. Tuproq tuzi\ishidan ko'rinib turibdiki,
qo'riqxonada to'qay o'simliklari yaxshi rivojlangan. To'qaylaming qu yidagi shak\ari mavjud. Daraxt (yog'och) to'qay. Ular Zarafshon daryo sining yer osti suvnig 5 m. chuqurlikdajoylashgan yerlarida tarqalgan.
Butasimon to'qay. Ular ko'proq changa\zor va cho'llarda tar
qalgan.
O'tsimon to'qay. Ulaming belgilari qurqulikka chidamli va ildiz lari yaxsl1i rivojlangan bo'\adi.
Qo'1·iqxona hududida o'simliklarning 300 turi mavjud. Boshoq lilaming 48 turi, soyabon gullilarning 40 tur, dukkakli\aming 23 tur,
karamgullilaming 20 tur, pushtigulliklar 16 tur. Dorivor o'simliklarning 59 turi mavjud. Hamda manzarali gullarning 20 ga yaqin turi mavjud.
Hayvonot dunyosi. Qo'riqxona hududida 30 tur sutemizuvchilar, 200 xil qush turlari, 8 tur sudralib yuruvchilar. Kanal va suvlarda 8
turdagi baliqlar mavjud. O'zbekistonning to'qay o'mюnlari hududida eng chiroyli qushlar bor: ko'k chittak (Buxoro cblttagi deb ham ataladi),
Zag'izg'on, Qirg'iy, Janubly bulbul, chaynonasoya singari qushlar.
Sutemizuvchilai-dan shai-q slepushonkasi, malla yumronqoziq , quyon va ondatralari uchratishi mumkin. Yirtqich hayvonlardan Shoqo\, tulki, karsakni uchratish mumkin. Yana уо'\-уо'\ mushuk ham uchraydi. Avvallari O'zbekistonning to'qay o'rmonlarida Amudaryo, Sirdaryo va Zarafshon qirg'oqlariga yaqin joylarda Buxoro bug'usi Ьo'lgan. Biroq Qishloq xo'jaligining rivojlanishi, o'rmon yong'inlari, noqonuniy ov kaЬi omillar Buxoro bug'ularini qisqarishiga, ba'zi joy\arda umuman yo'q bo'lib ketishiga sabab Ьo'ldi. Zarafshon qo'riqxonasida Buxoro bug'ulari qolmagan. Ular XTSI qizil kitobl hamda O'zbekiston Qizil kitoblga kiritilgan.
|
| |
