|
Surxon davlat qo'riqxonasi
|
| bet | 99/119 | | Sana | 07.02.2024 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #152531 |
Bog'liq Ekologiya 11. Rom уоrм ато. Л tos II кenт z 1 L-fayllar.org13.2. Surxon davlat qo'riqxonasi
Surxon davlat qo'riqxonasi O'zSSR Vazirlar mahkamasining 445 qaroriga blnoan 1986 yil 8 sentyabrda tasl1kil etilgan. Surxon davlat qo'riqxonasi Surxondaryo viloyatining Shyeюbod tumanining shimoliy sharqida joylashgan. Bu qo'riqxona 2 maydondan Payg'ambarorol va Kucbltangitovdan iborat. Payg'ambarorolning umumiy maydoni 3092 gektar, 1986 yil Kuchitangitov Payg'ambarorolga qo'shilib 24554 gek tami tashkil etgan. Qo'riqxona maydoni Pomir-Oloy tog' tizmasida dengiz sathidan 150-3150 m balandlikda joylashgan. Surxon davlat qo'riqxonasi umumiy maydoni 24538 gektar qismi Surxondaryo vilo yatining Shyerobod tumanida joylashgan. Surxon davlat qo'riqxo nasining iqlimi o'zgaruvchan bo'lib, qishda quruq va sovuq havo oqimi Siblrdan va Sharqiy Evropaning markaziy tumanlaridan keladi.
O'rtacha oylik harorati qishda 2 dan 3,5°S gacha, yozda maksimum harorat 32 dan 45°S gacha bo'ladi. Maydonning katta qismida jigarrang tuproq bo'lib, jigarrang karbonatli tuproqlar 2-4 % gacha chirindiga ega. Yuqori hududda 2000 metr ba\andlikda tuproqlar 5-12 % chirindiga ega. Hozirgi kunda Kuchitangitovda esa 578 turli o'simliklar mavjud. Shundan 22 turga yaqini RespuЫikaning «Qizil kitobl» ga kiritilgan. Qo'riqxona maydonida doimiy va vaqtinchalik suv havzalari mavjud bo'lib, mayda irmoqlardan tashkil topgan. Ulaming yirikrog'i Laylak irmog'i bo'lib, boshlang'ich nuqtasi qo'riqxonaning shimoliy chegarasidir. Bu irmoq suvi Boysunning Katak qishlog'ida to'xtaydi.
Qo'riqxona hududida 7 xil maydon ajratilgan:
1. Archazorlar. Ushbu maydon ko'p archa poyasiga ega bo'lgan o'rmonzorlar bllan tavsiflanadi. O'rmonzordagi daraxtlar ostida
qo'riqxonasi deb atala Ьoshladi. Hozirgi kunda qo'riqxonaning umumiy
223
o'suvchi tikanli Ьоdощ namatak, tog' qizilchasi kabl o'simliklardan iborat, ular yakka-yakka yoki qalin bo'lib o'sadi. Tog' butalari, tikanli bodom, namatak, tog' qizilchasi va boshqalardan iborat.
Tog' butalari maydoni. Ular tarkiblga tikanli Ьodom, kurchavka, namatak, tog' qizilchasi kiradi. Etarlicha balandlikda butazorlar qalin o'sib himoya va yashirinish uchun maydonlar hosil qiladi va bo'ri, tulki, bo'rsiq, to'ng'iz, quyon va Ьoshqa hayvonlar uchun uya qurishga sharoit yaratadi. Yong'oqzorlar maydoni umumiy maydonning 20 % dan kam
bo'lmagan hududni tashkil qiladi. Bu yerda Buxoro bodomi, oddiy yong'oq, olma, olcha, do'lana va boshqalar o'sadi. Ushbu daraxtlarning bo'lishi ko'pdan ko'p hayvonlaming ozuqa bazasida ahamiyatini
belgilaydi.
Cho'I maydoni. Bu hududga cho'l va o'tzorlar kiradi.
Karn uchraydigan yoki urnurnan o'smaydigan buta va daraxtlar kirishi mumkin.
Qoyalar. Bu maydonda yalang'och qoyalar yoki yirik
o'pirilishlardan hosil bo'lgan toshlardan iborat daraxt va butalar bu rnaydonda o'smaydi yoki Ьitta yarimtasi uchrashi mumkin. O'tlar rna'lurn joylardagina o'sadi. Ba'zi joylarda esa o'rtacha qalinlikda o't qoplarnlari uchraydi.
Toshloqlar. Toshloqlar kichik jarlardan yalong'och tos'11i qoyalardan va soya tushgan toshlardan iborat. Daraxt va butalar bu yerda o'smaydi, o't qoplami esa 20%dan oshmaydi.
Foydalaniladigan yerlar: Qurilishlar, ko'chalar, uylar.
|
| |
