|
Nurota tog'- yong'oqzor davlat qo'riqxonasi
|
| bet | 98/119 | | Sana | 07.02.2024 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #152531 |
Bog'liq Ekologiya 11. Rom уоrм ато. Л tos II кenт z 1 L-fayllar.org13.1 Nurota tog'- yong'oqzor davlat qo'riqxonasi
Nurota tog'-syerhosil yong'oqzor davlat qo'riqxonasi 1975 yil 4 dekabrda 530-qarorga Ьinoan tashkil etilgan. Tashkil etilgan vaqtda qo'riqxona maydoni 22537 gektami qamragan. Uning ilk maydoni 1976-1987 yillar oralig'ida viloyatlararo chegaralami va qo'riqxona chegaralarini aniqlash Ьilan bog'liq holda Ьir necha marta o'zgartirgan. 1979 yilda qo'riqxona maydoni rasman 22138 gektar deb tan olingan. 1990 yilda qo'riqxona maydoni qisqartirilib, hozirgi kunda 17752 gektami tashkil etadi. 1986 yilda 15322 gektar maydondagi himoya hududi tashkil etildi. Nurota tog'-syerhosil yong'oqzor qo'riqxonasi Jizzaxning shimoliy qismida joylashgan bo'lib, Navoiy va Samarqand viloyatlari Ьilan chegaradoshdir. Qo'riqxonaning markaziy Ьinosi va idorasi Yangiqishloq yaqinida joylashgan. Qo'riqxonaning maydoni Forish va Nurota tumanlarida Ьo'lib, dengiz sathidan 530 metrdan 2169 metrgacha balandlikdajoylashgan. Qo'riqxona iqlimi kontinental bo'lib, yozda quruq va issiq, qishda sovuq. Bu yerdagi o'rtacha yillik harorat l 5,2°S, yanvardagi o'rtacha harorat 1,8° S ni; past harorat esa 32° S ni tashkil etadi. Yozda o'rtacha harorat 43°S ni tashkil etadi.
Nurota qo'riqxonasi Nurota past tekisligida joylashgan. Qo'riq xonaning tog'li relefi o'ta murakkab. Nurota tog' tizmalaridagi tog'laming balandligi juda baland emas, tog'ning eng yuqori cho'qqisi Hayatboshi bo'lib, 2169 metmi egallaydi. Nurota tog'idagi Nurota tizmasi eng yirik tizmadir. Nurota tizmasidagi qoyalar 35 %, qiyaliklar 50 %, adirlar 13 % va daryo vohalari 2 о/о ni tashkil etadi. Qazib olingan yer osti boyliklari orasida turli foydali qazilmalar mavjud. Bu yerda yirik marmar qazib olinadigan joylar bor. Qo'riqxonaning tuprog'i Ьir Ьiridan tubdan farq qiladi. Past qoyalarda to'q kulrang tuproq bo'lib, tarkibldagi chirindi yuqori darajada ega. 1ООО metr yuqoridagi tuproqlar jigarrang, chirindisi kam toshlari ko'p.
Qo'riqxona maydonidan 10 ta katta va kichik irmoqlar oqib o'tadi. lпnoqlarning suvlari toza va kerakli elementlarga Ьоу bo'lib, suvini
222
Aydar kuliga quyadi. Bu irmoqlar: Majyerum, Andig'an, Hayat, Tichka, Qora, Osrof, Balo, Forish, Gordoro. Nurota tumanida kanallar, ko'llar mavjud. Qo'riqxona maydonida 815 tup o'simliklar mavjud. Bu o'simlikning 35 turini O'zbekiston RespuЫikasining «Qizil kitobl» ga kiritilgan. Shundan: 43 turi istemolga yaroqli, 201 turi dorivor, 148 turi efirmoyli, 26 turi bo'yoq byeruvchi, 72 turi manzarali, 226 turi asalchil,
18 turi qurishga yaroqli va texnika, zaharli o'simliklaming 35 turi uchraydi. Qo'riqxonadagi 241 yaqin qo'ng'iz turlari, 2 qanotlilaming 93 turi yaqin, 240 turga yaqin kapalak va 8 turdosh hashoratlar «Qizil kitob» ga kiritilgan.
|
| |
