• Olchash d е b
  •  Меtrologiyaning aksiomalari va asosiy postulatlari




    Download 7,5 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet40/148
    Sana13.01.2024
    Hajmi7,5 Mb.
    #136300
    1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   148
    Bog'liq
    ELEKTROTEHNIKA VA ELEKTRONIKA oquv qollanma

    4.2. Меtrologiyaning aksiomalari va asosiy postulatlari. 
    Меtrologiyaning aksiomalari: 
    1-Aksioma. 
    Aprior ma'lumotsiz o'lchashni bajarib bo'lmaydi.
    2- Aksioma. 
    Har qanday o'lchash - taqqoslash (solishtirish) demakdir.
    3- Aksioma. 
    O'lchash amalidan olingan natija tasodifiydir.
    O'lchash turlari va usullari. 
    O'lchash d
    е
    b
    , shunday solishtirish, anglash, aniqlash jarayoniga aytiladiki, unda o'lchanadigan 
    kattalik fizik eksperiment yordamida, xuddi shu turdagi, birlik sifatida qabul qilingan miqdori bilan o'zaro 
    solishtiriladi. 
     
    O'lchash usuli
    - bu fizik ekspеrimеntning aniq ma'lum struktura yordamida, o'lchash vositalari 
    yordamida va eksperiment o'tkazishning aniq yo'li, algoritmi yordamida bajarilishi, amalga oshirilishi 
    usulidir. 
     
    O'lchash turlari:
    -bevosita; -birgalikda; -bilvosita; -mutlaq; -majmiy;
    -nisbiy. 
    Меtrologiyaning asosiy postulatlari: 
    1-postulat - 
    o'lchanayotgan kattalikning chinakam qiymati mavjuddir.
    2-postulat - 
    kattalikning chinakam qiymatini aniqlash mumkin emas.
    3-postulat - 
    o'lchash amalida kattalikning chinakam qiymati doimiydir.
    Demak, o'lchanayotgan kattalikning uchta qiymati bo'lar ekan: 
    ◦ Chinakam qiymat (uni aniqlash imkoni mavjud emas); 
    ◦ Haqiqiy qiymat (chinakam qiymatga yaqin); 
    ◦ Olingan qiymat (tajribadan olingan qiymat). 


    65 
    4.1-jadval 
    SI ning o’nli karrali va ulushli birliklarning nomlari va belgilanishini hosil qilish uchun 
    foydalaniladigan ko’paytuvchi va old qo’shimchalar 
    O’nli ko’pay-
    tuvchi 
    Old qo’shimcha Old qo’shimcha 
    belgisi 
    O’nli ko’pay-
    tuvchi 
    Old qo’shimcha Old qo’shimcha 
    belgisi 
    10
    24
    iota 

    10
    -1
    detsi 

    10
    21
    zetta 

    10
    -2
    santi 

    10
    18
    eksa 

    10
    -3
    milli 

    10
    15
    peta 

    10
    -6
    mikro 
    μ 
    10
    12
    tera 

    10
    -9
    nano 

    10
    9
    giga 

    10
    -12
    piko 

    10
    6
    mega 

    10
    -15
    femto 

    10
    3
    kilo 

    10
    -18
    atto 

    10
    2
    gekto 

    10
    -21
    zepto 

    10
    1
    deka 
    da 
    10
    -24
    iokto 

     
    Yuqorida keltirilgan 4.1-jadvalda SI ning o’nli karrali va ulushli birliklarning nomlari va 
    belgilanishlariga tegishli umumiy ma’lumotlar keltirilgan. 

    Download 7,5 Mb.
    1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   148




    Download 7,5 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



     Меtrologiyaning aksiomalari va asosiy postulatlari

    Download 7,5 Mb.
    Pdf ko'rish