• 2. Mehnat: а) mehnat qiluvchilar; b) mehnat qurollari; c) mehnat tashkiloti. 3.San’at va madaniyat
  • «Zamonaviy dunyoda ijtimoiy fanlar: nazariy va amaliy izlanishlar» nomli ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya
    		•

    А. Geografiyaga oid realiyalar




    Download 0,78 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet6/8
    Sana17.05.2024
    Hajmi0,78 Mb.
    #240771
    1   2   3   4   5   6   7   8
    Bog'liq
    ZDIF1511

    А. Geografiyaga oid realiyalar:
    1. Fizik, geografiya obyekti va meteorologiya nomi, 2. Inson faoliyati bilan 
    bog‘liq geografik obyektlar nomlari; 3. Endemiklar nomi (hayvonlar va 
    o‘simliklar nomlari). 
    B. Etnografik realiyalar:
    1. Turmush tarzi: 
    а) ovqat, ichimliklar; b) kiyim-kechak; c) turar-joy, 
    mebel(jihoz), idish-tovoq; d) transport. 
     
    2. Mehnat:
    а) mehnat qiluvchilar; b) mehnat qurollari; c) mehnat 
    tashkiloti.
     
    3.San’at va madaniyat: 
    а) musiqa va raqs; b) musiqa asboblari; c) folklor; 
    d) teatr; e) boshqa san’at va san’at buyumlari; f) ijrochilar; g) urf-odat, 
    marosimlar; h) bayramlar, o‘yinlar; i) Mifologiya; j) diniy qarashlar.
     
    Ijtimoiy tarmoq matnlarida ham shu mavzularga oid bo‘lgan realiyalarni 
    ham uchratishimiz mumkin, ular o‘zlari tegishli bo‘lgan xalqning o‘ziga xos 
    jihatlarini ko‘rsatib turadi. Ularni eshitishimiz bilan qaysi xalq yoki millat haqida 
    gap ketayotganligini to‘liq anglab olamiz. 
    Ijtimoiy tarmoq matnlarining sotsiolingvistik xususiyatlaridan yana biri 
    matnlarda sodda so‘zlashuv tilidan foydalanishdir. Sodda so‘zlashuv tilidan 
    foydalanib fikr almashish ijtimoiy tarmoq matnlarida eng ko‘p qo‘llanadi. Chunki 
    bu uslub orqali yozishmalar olib borish juda qulay sanaladi. Bundan tashqari, bu 
    uslubda erkinlik mavjud bo‘lib, so‘zlovchi o‘z fikrini ifodalashda shevalardan 
    ham, neologizmlardan ham, varvarizm, vulgarizmlardan ham foydalanadi. Ba’zi 
    matnlarda tinish belgilaridan umuman foydalanilmasa, ba’zilarida vergul, so‘roq, 
    undov kabi tinish belgilari o‘rniga ham faqat nuqtani ishlatishganining guvohi 

    49 
    «Zamonaviy dunyoda ijtimoiy fanlar: nazariy va amaliy 
    izlanishlar» nomli ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya
     
    bo‘lamiz. Bunga sabab bu uslubda fikr yozishda suhbatdoshining fikrigao‘z 
    vaqtida javob qaytarish, o‘zining faolligini ko‘rsatib qo‘yish va albatta tinish 
    belgilariga oid yetarli bilimlarga ega emasligidir. 
    Ushbu tarmoq matni so‘zlashuv uslubida yozilgan, bunda e’tibor beradigan 
    bo‘lsak, tinish belgilaridan umuman foydalanilmagan, imloviy xatolari ham 
    mavjud, chet tiliga oid so‘zlardan o‘rinsiz foydalanilgan. Matndagi 
    “motokultivator” hamda “zapis bo‘lmoq” so‘zlarining tilimizda muqobil 
    variantlari mavjud: “matokultivator” so‘zini “qo‘l traktori”, “zapis bo‘lmoq” 
    so‘zini “yozib qolmoq, yozilmoq” so‘zlari bilan almashtirish mumkin. Lekin 
    foydalanuvchi tilimizga oid egallagan bilimi past darajada ekanligini chetcha 
    so‘zlarni qo‘llash bilan ko‘rsatib qo‘ygan.
    Yoki yana bir matnda endi lakunlardan, realiyalardan foydalanilganligiga 
    guvoh bo‘lamiz. “

    Download 0,78 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8




    Download 0,78 Mb.
    Pdf ko'rish