44
«Zamonaviy dunyoda ijtimoiy fanlar: nazariy va amaliy
izlanishlar» nomli ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya
IJTIMOIY TARMOQ (FACEBOOK, TELEGRAM, INSTAGRAM VA
BOSHQALAR) MATNLARİDA SOTSIOLINGVISTIKA
ELEMENTLARIDAN FOYDALANISH
Urokov Xasan Ulmasovich
Samarqand davlat universiteti Lingvistika: o‘zbek tili
yo‘nalishi 2-kurs magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.6550730
ANNOTATSIYA
: ushbu maqolada
ijtimoiy tarmoq matnlarida
sotsiolingvistik elementlarning qo‘llanilishi borasidagi fikrlarimiz bilan
o‘rtoqlashganmiz. Bugungi kunda ijtimoiy tarmoqlar jadallik bilan rivojlanib
bormoqda. Bu esa ularning matnini tahlil qilish kerakligini, unda qo‘llaniluvchi
so‘zlarni sotsiolingvistik jihatdan o‘rganish zarurligini anglatadi.
Ushbu ishda
jargonlar, argonlar, ekvevalentsiz leksika, lakunlar, realiyalar, so‘zlashuv uslubi,
varvarizm, vulgarizm kabilarning ijtimoiy tarmoq matnlarida qo‘llanilishi
haqidagi o‘z qarashlarimizni ham bayon qilganmiz. Adabiy tilga putur
yetkazuvchi vositalar haqida ham fikr yuritganmiz.
Kalit so‘zlar:
ijtimoit tarmoq, ijtimoiy tarmoq matnlari,
sotsiolingvistika
elementlari, adabiy til, jargonlar, dialektlar, argolar,
ekvivalentsiz leksika,
lakuna, realiyalar, varvarizm, vulgarizmlar.
Bugungi kunda ijtimoiy tarmoq sahifalarida foydalanuvchilar tomonidan
yozilayotgan internet
matnlarida turli xil jargolar, tabular, varvarizm,
vulgarizmlar, sotsiolektlar kabi sotsiolingvistika elementlarini uchratishimiz
mumkin. Sotsiolingvistika bevosita ijtimoiy hayot bilan chambarchas bog‘liq
bo‘lib, tilning insonlar orasidagi muloqot vazifalarini
qay darajada bajarishini,
muloqot jarayonida qanday elementlardan foydalanilayotganini o‘rganadigan
soha sanaladi.
Ijtimoiy tarmoq sahifalarida bulardan tashqari ekvivalentsiz leksika,
lakunalar, realiyalar, dialektlar, tarixiy va arxaik so‘zlar, diniy so‘zlardan ham
foydalanilmoqda, bu orqali esa tilning naqadar ijtimoiylashib ketganligini, bir
so‘z o‘rnida boshqa so‘zlarning muqobil variantlarining yo‘qligini ham
ko‘rishimiz mumkin bo‘ladi.
Quyida internet - ijtimoiy tarmoq sahifalarida
sotsiolingvistik
elementlardan qay maqsadlarda foydalanilayotganligining tahlilini ko‘rib
o‘tamiz.
Ijtimoiy tarmoqdagi matnlarga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, ayniqsa,
tarjima
jarayonida
lakuna
–
ekvivalentsiz
leksikalardan
ham
foydalanilayotganligini ko‘rishimiz mumkin: realizatsiya, xotdog, sendvich,
marka, dollar, rubl, Oq uy va boshqalar.
