1. Iqtisodiy. Energiya xarajatlari tobora oshib bormoqda va chiqindilarni qayta
tiklash umumiy ishlab chiqarish xarajatlarini sezilarli darajada kamaytirishi
mumkin.
2. Issiqlik energiyasi bilan ta’minlash darajasi. Tezda mavjud bo‘lgan chiqindi
issiqlik zavodning issiqlik energiyasiga bo‘lgan ehtiyojini sezilarli darajada
kamaytirishi mumkin.
3. Mamlakatning tabiiy resurslarini saqlash. Issiqlikdan foydalangan holda
korxonalarning kam miqdordagi yoqilg‘iga bo‘lgan ehtiyoji kamayadi va shu bilan
ularni yetkazib berish muddati uzayadi.
4. Ekologik. Issiqlik chiqindilaridan foydalanish orqali biz uning atrof-muhitga
ta’sirini kamaytiramiz.
Chiqindilarni issiqlik odatda yonish jarayonida
olinadigan entalpiya yoki
jarayon davomida materiallar chiqaradigan issiqlikni yutishi bilan tavsiflanadi.
Issiqlik chiqindilari atrof-muhitga tarqalib, o‘z qiymatini juda tez yo‘qotadi.
Chiqindilarni issiqligini tiklash usullari quyidagicha tasniflanishi mumkin:
1. To‘g‘ridan-to‘g‘ri yo‘q qilish, masalan, ichki issiqlik almashinuvchisiz
materiallarni quritish yoki isitish uchun.
2. Qayta tiklanish, bunda chiqindi gazlar va isitiladigan havo metall yoki juda
yuqori haroratlarda olovga chidamli issiqlik almashinadigan yuzalar bilan ajralib
turadi. Energiyani bir oqimdan boshqasiga uzatish doimiy ravishda sodir bo‘ladi.
3. Chiqindagi gazlar tarkibidagi issiqlik issiqlik almashinuvchisiga
o‘tkaziladigan
regeneratsiya, u yerda olovga chidamli yoki metall materiallarda
to‘planib, keyinchalik portlash sifatida ishlatiladigan havoni isitishga xizmat qiladi.
Gaz oqimi navbat bilan o‘z issiqligini bir xil sirtlarga beradi va rokkali valf
yordamida yoki issiqlik saqlagich burunini aylantirib almashtiriladi.
4. Issiq chiqindi gazlar issiqligi tufayli texnologik bug‘ yoki issiq suv hosil
bo‘lishi bilan tiklanish shakllaridan biri bo‘lgan
chiqindi issiqlik qozonidan
foydalanish.
5. Elektr energiyasi va texnologik bug‘ birgalikda ishlab chiqariladigan
birgalikda ishlab chiqarish.
6. Energiyani bosqichma-bosqich ishlatish, bunda dastlab eng yuqori
ko‘rsatkichlarga ega bo‘lgan
energiya, so‘ngra boshqa energiya bilan bog‘liq
bo‘lgan boshqa jarayonlar uchun past ko‘rsatkichlarga ega bo‘lgan vaqtgacha
parametrlari pastroq bo‘ladi.
Issiqlik chiqindilaridan potentsial foydalanish:
1) o‘rtacha va yuqori harorat oralig‘idagi chiqindi gazlardan qozonxonalar
havosini havo isitgichlari,
rekuperatorli pechlar, rekuperatorli quritgichlar,
rekuperatorli gaz turbinalari bilan isitish mumkin;
2) past va o‘rtacha harorat oralig‘idagi chiqindi gazlar, agar iqtisodchilar
mavjud bo‘lsa, qozonni yetkazib beradigan suvni isitish uchun ishlatilishi mumkin;
3) chiqindi gazlar va kondensatorlardan sovutadigan suv sanoat jarayonlarida
qattiq va suyuq xom ashyoni isitish uchun ishlatilishi mumkin;
4) chiqindi gazlar chiqindi issiqlik qozonlarida bug‘
hosil qilish uchun
ishlatilishi mumkin;
5) chiqindi issiqlik issiqlik almashinuvchilari yoki chiqindi issiqlik qozonlari
yordamida yoki issiq chiqindi gazlarni quvurlar yoki kanallar orqali aylantirish
orqali qidiruv muhitga o‘tkazilishi mumkin;
6) chiqindi issiqlik assimilatsiya sovutish moslamasiga, konditsionerga va
issiqlik nasoslariga qo‘llanilishi mumkin.
Issiqlik chiqindilaridan foydalanish uchun maqbul
moslamalarni tanlashda
quyidagilarni hisobga olish kerak: a) chiqindi issiqligining harorati; b) chiqindi
issiqlik oqimining intensivligi; c) kimyoviy tarkibi va
chiqindi issiqlik oqimida
ifloslantiruvchi moddalar mavjudligi; d) isitiladigan muhitning kerakli harorati.
