o‘lchagich o‘rnatilgunga qadar saqlab qolinadi, lekin uch oydan ortmagan
muddatgacha. Agar yuqorida ko‘rsatilgan muddatda suv o‘lchagich o‘rnatilmasa
yoki suv o‘lchagichning shikastlanishi iste’molchinig aybi bo‘yicha bo‘lsa va bu
haqida suv o‘tkazish kanalizatsiya xo‘jaligi (SQH) korxonasini ogohlantirmagan
bo‘lsa, sarf qilingan suvning miqdori suv o‘tkazishning o‘tkazish qobiliyati bo‘yicha
aniqlanadi. Bu o‘tkazgich suvning harakat tezligi 2,0 m/s va u oxirgi hisobdan
boshqa, kecha-kunduzda 24 soat oqadi deb hisoblanadi. Hisobning bu turi to yangi
suv o‘lchagich o‘rnatilmaguncha davom etadi.
Xuddi shu tartibda iste’molchi tomonidan sarf etilgan suv miqdori quyidagicha
uchta holda aniqlanadi:
1. Abonent tomonidan aylanib o‘tuvchi liniya va
tugunlar ochgichidagi suv
hisoblagich asboblari hamda suv sarfi hisobiga asboblarning o‘zida plombalar
olingan va shikastlanganda;
2. O‘z xohishicha kommunal SQH korxonasining ruxsatisiz, suv o‘tkazgichga
yoki tarmog‘iga ulansa, suvdan foydalanish shartnomasi bo‘lmasa yoki suv
iste’molchisi SQH abonenti sifatida rasmiylashtirilmagan bo‘lsa;
3. Ko‘rsatilgan muddatda SQH korxonasining dalolatnomasi bajarilmagan
bo‘lsa (7 kundan ko‘p emas);
4. O‘z xohishicha, suv o‘lchagich va suvni hisobga oluvchi boshqa asboblarni
olib tashlash va boshqa joyga o‘tkazish sodir qilsa, ham ularni SQH korxonasi bilan
kelishmagan holda, boshqa turdagi asboblar bilan almashtirilgan bo‘lsa;
5.
Surib oluvchi, gidrantlar yoki o‘t o‘chiruvchi kranlarda zaxiraviy yoki o‘t
o‘chirish kirishlaridagi plombalarni o‘z xohishicha olib tashlaganda;
6. O‘rnatilgan muddatda SQH korxonasi talabi bo‘yicha suv hisoblagich
asboblari o‘rnatilmasa, bu kommunal suv o‘tkazgichiga o‘z xohishicha ulanish deb
baholanadi;
7. O‘t o‘chiruvchi gidrantlar va ochgichlardan o‘z xohishicha foydalanilganda;
8. Shlanglarni ko‘cha suv o‘tkazgichlariga ulanganda yoki kerak joyda
ishlatmaganda;
9. Suv o‘lchagich bo‘lmagan hollarda, suv o‘tkazgichga shlang ulab sug‘orish
ishlarini amalga oshirganda;
10. Korxona va tashkilotlar tomonidan suvdan foydalanishning hisob-kitob
qilishga zarur bo‘lgan ma’lumotlarni berishdan tortganda yoki noto‘g‘ri ma’lumot
berilganda.
Birinchi, uchinchi, to‘rtinchi va to‘qqizinchi hollarda hisob-kitob SQH vakillari
tomonidan, hisobning oxirgi ko‘chirilgan to shu holat aniqlangan kungacha bo‘lgan
vaqt uchun, hisob-kitob amalga oshiriladi. Bundan tashqari to‘qqizinchi holatda suv
uchun hisob, o‘tgan vaqt uchun haqiqiy o‘rnatilgan suv sarfi bo‘yicha olib boriladi,
lekin bu muddat bir yildan oshmasligi kerak. Ikkinchi va oltinchi hollarda hisob eski
da’voni chiqarishdan olib boriladi. Uchinchi, yettinchi va sakkizinchi hollarda hisob
bir oyga teng muddat uchun qilinadi.
Issiq suvni hisobga olish ham, hisobga olish asboblarining ko‘rsatishi bo‘yicha
amalga oshiriladi. Issiq suv sarfini yakka tartibda hisobga
olish asboblari bilan
jihozlanmagan xonalarda yashovchilarning iste’mol etilgan suv hajmini aniqlashda,
suv sarfini guruhli hisobga olish asboblari ko‘rsatuvidan, ushbu uyda
yashovchilarning yakka tartibda issiq va sovuq suv sarfini hisobga olish
asboblarining, jami ko‘rsatishlari chiqarib tashlanadi hamda ijarachilar iste’mol
qilgan suv hajmi, har bir ijarachining yakka tartibdagi suv sarfi hisoblagichi
ko‘rsatishi bo‘yicha aniqlab olib tashlanadi. Shunday usullar aniqlanganki, suv
iste’moli hajmi shu uyda yashaydigan va yakka tartibda
suv sarfi hisoblagichlari
bo‘lmagan xonadonlarga shu xonadonda yashovchilar soniga proporsional ravishda
teng bo‘linadi. Yashamaydigan xonalar ijarachilar tomonidan ijaraga olingan bo‘lsa
va ushbu uyda yakka tartibdagi suv sarfi asboblari yo‘q bo‘lsa, yashovchilar iste’mol
qilgan suvning hajmi, xonalardagi yakka tartibda o‘rnatilgan suv o‘lchagichlar
bo‘yicha aniqlanadi, agar bu o‘lchagichlar bo‘lmasa, suv iste’molining o‘rnatilgan
normalari bo‘yicha aniqlanadi. Bunday ijarachilar iste’mol etgan suv hajmi guruhli
hisoblash asboblari ko‘rsatkichlari bilan, yashovchilar iste’mol qilgan ja’mi suv
hajmining ayirmasi natijasida aniqlanadi, lekin ijarachilarning suv ta’minlovchi
tashkilotlar bilan tuzgan shartnomasida ko‘rsatilgan hajmidan kam bo‘lmasligi
kerak.
Yashash joyida (uylar guruhida) guruhli va yakka tartibdagi suv sarfining
hisobini oladigan asboblar yo‘qligida, yashovchilar iste’mol qilgan suvning hajmi,
suvni iste’mol qilgan normalari bo‘yicha aniqlanadi. Suv iste’moli normalari bir
kishi uchun kecha-kunduz davomida iste’mol etilgan litrlarni o‘lchashda o‘rnatiladi
va uyning jihozlanish darajasiga qarab diffensiallanadi.
Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, issiq suv berilishi rejimi o‘zgarganda (masalan,
haftada uch marta uch soatdan) talab juda ko‘payadi va sarf 2-2,5 barobar ko‘payadi
(hisobga olish ko‘rsatkichlari bo‘yicha). Bunga yana qozonlarni ishga tushirish va
to‘xtatishni, quvur o‘tkazgichlarni qizdirish qo‘shilsa, rejalashtirilgan samaraga
qaraganda real yo‘qotishlar paydo bo‘ladi.
Suvni olish tizimida hisobga olish asboblari bo‘lmaganda, kanalizatsiyaning
kommunal tizimiga
oqib tushayotgan oqava miqdori, kommunal suv ta’minoti
sistemasida sarf bo‘lgan suv miqdoriga teng bo‘ladi, ularning miqdori abonent va
SQH korxonalari o‘rtasidagi shartnoma shartlariga binoan aniqlanadi.
Kommunal suv ta’minoti tizimiga ulangan abonentlar, o‘z ehtiyojlari uchun
boshqa suv o‘tkazgichlardan (manbalardan) qo‘shimcha foydalanganlarida va oqava
suvlarning hisoblagichi bo‘lmaganda, SQH korxonalari belgilagan muddatda, ushbu
korxonalarga me’yoriylar va boshqa hujjatlar bilan asoslangan zarur hisob-
kitoblarni ko‘rsatish kerak. Bundan tashqari bu abonentlar asboblarning suv sarfini
hisoblagan ma’lumotlarini va ular tomonidan kommunal kanalizatsiya tizimiga
tashlanayotgan oqava suvlarning miqdorini hisoblash uchun boshqa ma’lumotlarni
berishi shart.
Hisoblash asboblari, kecha-kunduzda 50 m
3
dan ortiq oqava suv tashlanadigan
abonentlar uchun o‘rnatilishi kerak. Agarda 50 m
3
dan kam bo‘lsa tashlanayotgan
suv hisobi o‘rnatilgan normalar bo‘yicha (bir kishi uchun yoki ishlab chiqarilgan
mahsulot birligiga) amalga oshiriladi.
