1 - tashqi holat; 2 - kapillyar filtr; 3 – bug‘ oqimi; 4 - ishlaydigan suyuqlikni
qaytarish; YeBI - yetkazib beriladigan issiqlik; OTI - olib tashlangan issiqlik
7.3.3. Issiqlik nasoslari
Issiqlik nasoslari past darajadagi issiqlikni samarali ishlatadigan qurilmalardan
biridir. Issiqlik nasosi sovutish moslamasi singari ishlaydi. Sovutish moslamasining
maqsadi issiqlikni pastroq bo‘lgan manbadan yuqori
haroratli manbaga olib
tashlashdir. Sovutish jarayoni bu erda foydalidir. Issiqlik nasosining maqsadi past
haroratli manbadan chiqarilgan issiqlikni ishlatishdir, ya’ni.
isitish jarayonini
amalga oshirish. Bitta o‘rnatishdan, ehtiyojga qarab, sovuqni yoki issiqni olishingiz
mumkin.
Ham sovutish moslamalari ham issiqlik nasoslarining samaradorligi
koyeffisiyenti bilan tavsiflanadi
K
sam
=
Q
2
/
W=
Q
2
/(
Q
1
-
Q
2
),
(7.1)
bu yerda
Q
1
- buloqqa berilgan issiqlik miqdori;
Q
2
- sovutish manbasidan olinadigan
issiqlik miqdori;
W - sikldagi ishchi suyuqlikka
tashqi kuchlar tomonidan
bajariladigan ishlarga teng bo‘lgan issiqlik miqdori (kompressor elektr Motori
tomonidan tarmoqdan iste’mol qilinadigan energiya). Issiqlik nasoslari uchun
K
sam
2 dan 5 gacha o‘zgarib turadi.
7.4 rasmda 32
0
C haroratli chiqindi suv tarkibidagi issiqlikni ishlatib, harorati
82
0
C bo‘lgan issiq suvni yetkazib berish uchun mo‘ljallangan
issiqlik nasosining
tuzilish sxemasi ko‘rsatilgan. Ushbu qo‘rilma uchun
K
sam
=3. Issiqlik bug‘latish 4
moslamasida 32
0
C haroratli chiqindi suvdan olinadi va 27
0
C haroratda
kanalizatsiyaga tushiriladi. Bug‘latishda 4 sovutgichning bug‘lanish
jarayoni ham
sodir bo‘ladi. Bug‘latishdan sovutgich bug‘i kompressorga 3 yo‘naltiriladi.
Kompressorning birinchi 3 va ikkinchi bosqichlarini 2 o‘tkazgandan so‘ng, 93
0
C
haroratda sovutgich bug‘i kondensatorga 1 kiradi.
Kondensatordan keyin suyuq sovutgich drossel valflari 5 orqali avval
bug‘latish kollektoriga 6 kiradi, bu yerda suyuqlikning bir qismi bug‘lanadi, so‘ngra
bug‘latishga 4 kiradi. Issiqlik nasoslari quritish jarayonida, ham uylarni isitish uchun
keng qo‘llaniladi. 7.5 rasmda issiqlik nasosining sxemasi ko‘rsatilgan, unda tashqi
havo qishda issiqlik manbai (7.5-rasm, b) va yozda sovutish (7.5-rasm, a) sifatida
ishlatiladi. 7.5, b rasmda ko‘rsatilgan issiqlik nasoslarining samaradorligi.,
qishda
tashqi havo harorati pasayishi bilan pasayadi, shuning uchun harorat -5
0
C va undan
pastroqqa tushganda, tashqi havoni isitish yoki boshqa issiqlik manbasini (yerdan
issiqlik, kanalizatsiya va boshqalarni) ishlatish kerak. Doimiy issiqlik yukini
qondirish uchun issiqlik nasoslaridan
foydalanish maqsadga muvofiq, past
darajadagi issiqlikning doimiy manbai va nisbatan kichik issiqlik hajmi, ya’ni.
T=
T
v
-
T
n
kichik qiymati bilan yoki birlikka yaqin bo‘lgan
T
v
/
T
n
nisbati bilan (
T
v
-
yuqori
harorat darajasi,
T
n
- past harorat darajasi). Bunday sharoitlar odatda past
potensialli doimiy sanoat issiqlik yukida yoki 20-40
0
C va undan yuqori haroratga
ega bo‘lgan past darajadagi sanoat issiqlik chiqindilari mavjud bo‘lganda issiq suv
ta’minoti yukida paydo bo‘ladi.
