korxonaning birlik mahsulotiga ketadigan
elektr energiyaning haqiqiy
solishtirima sarf normalarini aniqlash;
elektr
energiyani, ham ishlab chiqarishdan tashqariga sarflarini (2,3,4,5
bandlar), ham texnologik jarayonni takomillashtiruvchi turli tadbirlarni o‘tkazish
yo‘li bilan asosiy mahsulot chiqarishga bo‘lgan sarflarini qisqartirish
imkoniyatlarini aniqlash.
Erkin normallashtirilgan elektr balansini tuzish korxonaning haqiqiy balansini
tahlil etishning oxirgi bosqichi. Normallashtirilgan
elektr balansi korxonalarda
elektr energiya iqtisodining zaxiralarini baholashga xizmat qiladi.
Elektr energiya iqtisod qilishning umumiy zaxiralari amalga oshiriladigan
o‘tayotgan davrda kichik xarajatlar bilan o‘tayotganga (
W
t
) va kelajak (
W
n
) ga,
ya’ni uzoq kelajakda (3-5 yil va undan ortiq) qo‘shimcha xarajatlarni talab etadigan
tadbirlarni o‘tkazish hisobiga amalga oshirish mumkin bo‘lgan zaxiralarga
bo‘linadi.
Joriy zaxiralar obyektning haqiqiy elektr balansini
texnik asoslangan ayrim
yo‘qotishlari bazasida tutilgan uning elektr balansi bilan taqqoslash natijasida
aniqlanadi.
Energiya iqtisodining joriy zaxiralari:
Whi
Wgoi
W
Т
. (9.1)
Kelajakdagi zaxiralar ikkita normallashtirilgan elektr balanslar –
texnik va
iqtisodiy asoslangan (kelajak) balanslarni taqqoslash bilan aniqlanadi W
ek
:
Wэкi
Whi
Wn
. (9.2)
Bu yerda n- sarflarni pasaytirishga yo‘naltirilgan tadbirlar soni.
Joriy zaxiralar obyektning haqiqiy elektr balansini uning texnik asoslangan
ayrim yo‘qotishlari asosida tuzilgan elektr balansi bilan solishtirib aniqlanadi:
)
(
hi
goi
T
W
W
W
. (9.3)
Kelajakdagi zaxiralar ikkita-texnik va itqtisodiy asoslangan (kelajakdagi) W
ek
normallashtirilgan elektrbalanslarni taqqoslab aniqlanadi:
экi
hi
п
W
W
W
, (9.4)
bu yerda P- yo‘qotishlarni pasaytirishga yo‘naltirilgan tadbirlar soni;
goi
W
va
hi
W
har bir obyektda mos ravishda tadbirlar o‘tkazilmaganda va o‘tkazilgandagi
elektr energiya yo‘qotishlari.
Energetik balansning tahlili korxona energetika xo‘jaligi
holatini sifat va
miqdoriy jihatdan baholashdan iborat.
Energo tashuvchilardan foydalanishning tahlili haqiqiy ko‘rsatkichlarni
me’yoriylari bilan, oldingi davrdagi haqiqiy bilan, kelajakdagisi,
boshqa
korxonadagi o‘xshashlari bilan solishtirish yo‘li bilan amalga oshirilishi mumkin.
Bunda ko‘rsatkichlarni solishtirish bir xil sharoitlarni hisobga olib (ishlab-
chiqarishning bir xil hajmi, mahsulotning tarkibi, sifati va h.k.) o‘tkazilishi kerak.
