rostlagichlarini o‘rnatishdir. Ro‘zg‘orda elektr energiyani iqtisod qilishning boshqa
choralari quyidagilardir.
1. hayot qulayliklariga halaqit bermagan holda, kerak bo‘lmagan joylarda
chiroqni o‘chirish va bu odatni barcha oila a’zolariga singdirish;
2. Imkoniyati boricha qizitish lampalarini, shu yorug‘likni energiyani 70-80 %
kam ishlatib ta’minlaydigan energiya tejamkor lampalar bilan almashtirish. Bunda
ular 5-6 marta uzoq ham yonadi;
3. Ayrim joylarda talab etiladigan yorug‘lik miqdoriga bog‘liq holda,
turli
quvvatdagi lampalarni o‘rnatish. Shuni bilib qo‘yish kerakki, lampalar va plafonlar
ifloslanganda xonadagi yoritilganlik 10-15% ga pasayadi;
4. Masofaviy boshqarish ko‘zda tutilgan elektr asboblarni(televizor, radio,
telefon) nafaqat kechasi, balki boshqa foydalanilmayotgan davrda ham (uydan
chiqib ketish, tanaffus va h.k) o‘chirib qo‘yish kerak, chunki ular elektr tarmoqqa
ulanib turgan paytda elektr energiya iste’mol qiladi;
5. Kir yuvish mashinasini iloji boricha kichik haroratga sozlab to‘la yuklamada
ishlatish. Shuni esda tutish kerakki 90
0
S haroratda kir yuvish 40
0
S haroratdagiga
qaraganda 3 marta ko‘p energiyani talab qiladi. Chunki kir yuvish vositasi 40
0
S
haroratda tezda eriydi va kirga faol ta’sir qiladi;
6. Sovutgich va muzlatgichlar xonadagi eng ko‘p energiya sarf qiladigan
iste’molchidir. Uylarda ishlatilayotgan energiyaning taxminan 40%
ularning
ulushiga to‘g‘ri keladi. Quyidagi oddiy prinsiplarga rioya qilib elektr sarfini 25%
gacha pasaytirish mumkin:
- vaqti-vaqti bilan muzlatgich kamerasida 5-10 mm qalinlikdagi muz hosil
bo‘lmasligi uchun muzlatgichni muzdan tushirib turish;
- bu asboblarni isitgich elementlaridan ancha uzoqda va Quyosh nuri
to‘g‘ridan-to‘g‘ri tushmaydigan joyda joylashtirish;
- muzlatgich atrofida 1-2 sm dan kam bo‘lmagan ochiq joy qoldirish;
- sovutgich va muzlatgichga faqat sovugan oziq- ovqatlarni qo‘yish;
- muzlatgich eshigini zich yopilishi;
- muzlatgich eshigini iloji boricha kam vaqt ochiq holda ushlab turish;
- asboblarni orqa tomonidagi changni 1 yilda kamida bir marta tozalab turish;
- agarda oila uydan bir necha
kunga chetga chiqib ketsa, sovutgichni
tarmoqdan uzib qo‘yish.
Gaz plitalardan foydalanish ekologiya nuqtayi nazaridan elektr plitalarda ovqat
tayyorlaganga nisbatan yaxshi variantdir. Agarda uyda elektr plita o‘rnatilgan
bo‘lsa, u holda elektr energiya iqtisodini quyidagilar hisobiga amalga oshirish
mumkin:
- kastryulya yoki tovani tashqi tekis yuzasini va diametri plitaning isitish
yuzasidan 3 sm ga ortiq bo‘lishini tanlash;
- elektr plitani qaynatish yoki qovurish tugashiga
bir necha minut qolganda
o‘chirish;
- qopqog‘i bo‘lgan idishdan foydalanish;
- optimal miqdordagi suvni quyish.
Yoritish kichkina vaqt oralig‘ida talab etiladigan joylarda avtomat
o‘chirgichlarni o‘rnatish, masalan, ko‘p xonali uylarning zinapoyalari
maydonchalarida, yakka turadigan bir xonali uylarning old tomoniga chiqish
joylarida.
Elektr ro‘zg‘or asboblarini sotib olayotganda birinchi navbatda nafaqat narxini,
balki energiya tejamlash parametrlari
bilan ham qiziqish kerak, faqat
foydalanishdagi sarflarni, narxlar bilan taqqoslab, kerakli elektr ro‘zg‘or tovarlarini
sotib olish imkoni to‘g‘risida qaror qabul qilish maqsadga muvofiq.
Turar joylarni isitishda foydalaniladigan elektr energiyani iqtisod qilishdagi
muhim moment, bu xonadon va uylarning balkonlari, eshiklari, romlarini ishonchli
isitish hisoblanadi. Eng oddiy va tez usul – gazetalardan turbka shaklida o‘ralgan
qog‘ozni rom va deraza tirqishlariga tiqib qo‘yish. Bu
usul derazalarda tirqishlar
kam bo‘lganda va kuchli sovuqlarda yaxshi samara beradi.
Derazalarni sovuq kirishidan saqlashning ishonchli usuli, bu bo‘r pastasi va
undan tayyorlangan yelim. Nisbati 1:1 bo‘lib bu komponentlardan tayyorlangan
pasta bilan barcha tirqish va teshiklarni to‘ldirib chiqish kerak. Agarda romlar eski
bo‘lsa u holda bu komponentlarda kleyni kamaytirib (3:1 yoki 4:1)
teshiklar
yopiladi, buning uchun deraza ochilib pasta surilgandan so‘ng deraza yopiladi va
tirqishlardan ezilib chiqib qolgan ortiqcha pastani darrov olib tashlanadi.
Kirish eshiklari va yondori orasidagi tirqishlarni aptekaning rezinali turbkasi
yondoriga mayda mixlar bilan qoqib chiqilib zichlashtirish mumkin. Agarda tirqish
katta bo‘lsa
bitta turbkani eshikka, bittasini esa kosyakka mixlanadi.
Balkon eshigini bezak berilgan matodan tayyorlangan paxtali gilamcha bilan
isitish mumkin. Uning o‘lchamlarini shunday tanlanadiki, u eshikni yon va past
tirqishlarini berkitib tursin.
Qishloq uylarida va dala hovlidagi uylarni sovuqdan himoya qilish kuzda quruq
poxol va qurigan barglarni to‘kib yasalgan qurilma bilan amalga oshiriladi. Qishda
bu qurilmani qordan qilsa bo‘ladi. Bu qurilmani tayyorlash texnologiyasi oddiy:
polietilen plenkani yoki to‘lni(ruberoid) uy perimetri bo‘yicha
shunday yozib
chiqiladiki uning bitta yarmi uy poydevorida ikkinchi yarmi yerda yotadi. Keyin
material qor bilan sepib chiqiladi. Izolatsiya qilayotgan to‘l devor va poydevorni
namdan saqlaydi, qor esa issiqlikni saqlaydi.
