|
Fan va texnologiyalar universiteti
|
| bet | 10/14 | | Sana | 31.05.2024 | | Hajmi | 60,35 Kb. | | #258445 |
Bog'liq Jismoniy tarbiyaning maxsus tamoyillariga tavsifBizda mashhur bo’lgan ish vaqtiqacha, ish jarayonida va undan keyin qilinadigan gimnastika mashqlarining bevosita amaliy turigina jismonjy tarbiyaning hayotiy muhim vositasi bo’la olmaydi. Bu gimnastikada ko’pdan – ko’p mashqlarning texnika, ishlab chiqarishstrukturasi bilan umumiy o’xshash joylar oz bo’lsa ham, lekin ishlab chiqarishning aniq sharoitlarini xusobga olgan xolda metodik jihatdan to’g’ri tanlangan bu gemnastika mashqlari odamni ancha barkaliroq mexnatga tayorlaydi. Binobarin bu gemnastika xam amaliydir. Jismoniy mashiqlarning amaliyligi ushbu xolda charchash, toliqish hodisalar tugatilishida,umumiy kayfiyotning yaxshilanishida,asab-mushakining sistimasi ishining o’ziga xos xarakterga solinishida ifodalanadi. Meznat umumdorligining ortishixam ana shularning natijasi bo’ladi.
Boshqa bir misolni olib ko’raylik. Krol usulida ko’krak bilan suzish ko’nikmasining samolyotni boshqarishko’nikmalari bilanxech qanday umumiy o’xshash joyi yo’qLekin olimlarning (Strelsov, Gagayev, Kryachko va boshqalar)taqtiqotlari shuni ko’rsatadiki, o’ynaydigan muvozanat organlarni mashq qildirishning samarali vositalaridan biri. Yoki gimnastika qo’sh poyasida sakrash mashqi bilan samaliyotni yoxud kosmik kemani boshqarish o’rtasida qanaqangi o’xshashlik –umumiylik bor? Sirtdan qaraganda xech qanday o’xshashlik y’qdek. Lekin xozirgi zamon uchish apparatlarida parvoz qilish voxtida odamda qon yurishining o’zgarib ketishi va buning oqibatida xaddan tashqari keskin natijasida miyada qisqa mudatli qon qochishi,bunda organizmning shu xolat bilan kurashishi uchun ko’krak muskullari yaxshi ruvojlangan bo’lishning katta axamiyat borligi etiborga olinsa ana shu mashiqlarning amaliy axamiyati ravshan bo’ladi-qoladi. Kosmanatlarni tayorlashda jismoniy tayorgarlek vositalariga anchagina o’rin beriladi. Batutda mashiq qilish va shu singari maxsus yunaltirilgan vositalar bilan bir
qatorda nuql yirda mashiq qilinadigan boshqa ositalar,masalan sport o’yinlari,eshkak eshesh,turizim xam qo’llaniladi.
Harbiy texnikani ko’plab avtomatlashtirish va armiyani kuchaytirish ofiser hamda jangchining jismoniy tayyorgarligiga bo’lgan talablarni misli ko’rilmagan darajada oshirdi.Urish odamni katta qiyinchiliklarga duch keltiradi, shuning uchun ham u haddan tashqari jismoniy kuch-g’ayrat sarflanadigan sinov bo’lib keldi va shunday bo’lib qoladi. Odamning bunday kuch sarflashga tayyor bo’lishi va har qanday mashaqqatlarga mardona bardosh berishga qodirligi harbiy harakatlarning muvaffaqiyatini ta’minlovchi shartlardan biridir. Qo’shinlar jangovar tayyorgarligining hozirgi zamon amaliyoti ham shuni ko’rsatadiki, harbiy texnika qanchalik murakkab bo’lsa, odamlarning jismoniy tayyorgarligiga nisbatan qo’yiladigan talab ham shunchalik yuqori bo’ladi. Bu talablar umumiy jismoniy tayyorgarlikka etibor berish vazifasini yuklabgina qolmay, balki maxsus harbiy –amaliy tayorgarlik vazifalarini oldingi qatorga olib chiqadi.
Jismoniy tarbiyaning mehnat faoliyatiga tayyorgarlik bilan aloqasini jamiyatda ishlab chiqarish kuchlarini ruvojlantirishning bazi bir xususiyatlari asosida ko’zdan kechirar ekanmiz, jismoniy tarbiya tarixan yangi, chuqup va rang –barang amaliy mexnat axamiyati kasb etayotganligiga ishonch xosil qilamiz.
Uyg’un ravishda barkamol inson jamiyatning ajralmas sharti va rivojlangan shu jamiyat ishlab chiqarish kuchlarining eng muhim elementdir. Shu munosabat bilan jamiyatda butun jismoniy tarbiya tizimining amaliiy axamyati bundan avalgi butun taraqqiyot bosqichlaridagiga nisbatan misli ko’rilmagan yuksak darajaga ko’tariladi, turmushga tayorlangan inson yuksak darajada kamol topgan jismoniy fazilatlarga va rang-barang harakat ko’nikmalari zahirasiga ega bo’lgan kishilardir. Ana shu xar ikki omilning birligi hayot uchun zarur bo’lgan jismoniy tayorgarlikning garovidir. Jismoniy tarbiya jamiyat azolari sihat-salomatligining tegishli darajasini, ularning kuchquvati ortishini, epchilligini, bardamligini, tezkorligini, boshqa sifatlarini
taminlashi, ayni paytda xayotiy jixattan muxim bo’lgan harakat ko’nikmalarining boy zahirasi bilan qurollantirishi kerak .
Jismoniy tarbiyaning barcha xususiy vazifalarini, shu jumladan, sport vazifalarini xal etishda (bevosita amaliy axamyatga ega bo’lgan jsmoniy mashqlar ham shunga kiradi) jismoniy tarbiyaning mehnat va harbiy amaliyot bilan aloqasi tamoyiliga amal qilish zarur.
Bu tamoyilda quyidagi holatlar ahamiyatlidir.
Harakat ko’nikma va malakalarining hayotda tashkil topishi bilan birinchi navbatda jismoniy madaniyatning tashkil topishi amaliy-kasb samaradorligidan bevosita foydalanish bilan bog’liq
Jismoniy madaniyatning umumiy amaliy - kasb samaradorligi kishining har tomonlama rivojlangan jismoniy sifatlari, harakat ko’nikma va malakalari fondi bilan bog’liqdur.
Amaliy axamyati mehnat va harbiy tarbiya bilan qanchalik samarali bog’liq bo’lib, jismoniy madanyatning jamiyatga keltiradigan foydasi bilan aniqlanadi.
Yuqorida aytib o’tilganlardan ko’rinib turibdiki inson sihat-salomatligini mustahkamlash g’oyasi jismoniy madanyatning butun tizimiga singip ketgandir. Inson sihat - salomatligi uchun kurash xukumat tizini diqqat markazida bo’ladi.
Jismoniy tarbiya – sog’lomlashtirish yo’nalishining tamoyilllaridan quydagi qoidalari kelib chiqadi:
|
| |
