13
mehnatini talab qiladigan qurilish sohasi hamisha ma’lum maqsadlarni oldindan ko‘zda
tutadi.
Oila hayoti kechadigan turar joy, yosh avlod
shakllanadigan dargoh maktab,
xordiq chiqarish va madaniyat maskani bo‘lgan teatr va klub va nihoyat mehnat qilish
joyi bo‘lgan sanoat binolari har safar alohida kenglikning yaratilishini talab etadi. Bu
kenglik binoning bajaradigan vazifasiga bog‘liq holda, uning ichida sodir bo‘ladigan
jarayonlarga muvofiq ravishda hosil qilinadi.
Arxitekturada qulaylik va go‘zallik bir-biridan ajralmaydigan tushunchalar
qatoriga kiradi, shuninig uchun ham ichki kenglikni yaratish qo‘yilgan topshiriqning
jiddiy o‘rganilishini, u yoki bu jarayonlarning o‘tkazilishiga bog‘liq ravishda alohida
bajariladigan barcha talablarni o‘rganishni, alohida xonalarni o‘zaro bog‘langanligi va
harakatlanish grafiklarni hamda optimal rejim talablarini puxta va chuqur o‘rganishni
talab yetadi. Faqat qo‘yilgan savolni kompleks tarzda yechish
natijasidagina optimal
fazoviy strukturani topish mumkin.
Xonalarning o‘zaro bog‘liqligi, jihozlar va ularni joylashtirishga doir savollar,
zarur bo‘lgan kenglikning o‘lchamlari va shakli(formasi), yoritish va akustika -
bularning hammasi ilmiy asoslangan talablar bo‘lib, ular jamoat va turar-joy
binolarining har bir turi uchun alohida qo‘yiladi.
Quyosh nurlaridan himoya kiluvchi panjaralar,
akustik shiftlar, yuqoridan
yorug‘likni o‘tkazishga mo‘ljallangan fonarlar, amfiteatrli zallarning chizilishi (sirtqi
chiziqlari) kabi Interyerning ko‘p sonli zamonaviy arxitekturaviy shakllari
takomillashgan plastik va fazoviy bo‘lib, ular tasodifan paydo bo‘lmaydi, balki u yoki
bu jarayon o‘tkazilishining funksional talablariga javob tariqasida yuzaga keladi.
Zamonaviy ilmiy bilimlar orqali aniqlanadigan xonaning
funksional jihatdan
maqsadga muvofiqligi unga birinchilar qatorida qo‘yiladigan eng muhim va albatta
bajarilishi lozim bo‘lgan talablardan biridir.
Zarur bo‘lgan fazoviy kenglikni va xonalarning parametrlarini aniqlash. Buning
uchun binolarda amalga oshiriladigan jarayonlarning alohida jihatlari har tomonlama
tahlil qilinadi, jihozlar tanlanadi va ularni kenglikka joylashtirish masalalari yechiladi.
14
Jarayonning o‘tkazilishi uchun zarur bo‘lgan optimal sharoitlarni yaratish. Buning
uchun mikroiqlimga tegishli talablar, yorug‘lik hamda akustik qulayligiga qo‘yiladigan
talablarning bajarilishi, psixologik moslashish talablari
va ularni amalga oshirish
imkoniyatlarini o‘rganish zarurdir.
Alohida xonalar va xonalar guruhlari o‘rtasidagi funksional o‘zaro bog‘liqlik
sxemasini yechish. Buning uchun kenglikdagi hamma bog‘lanishlar va harakatlanish
grafiklari o‘rganiladi, odamlar oqimi va zarur bo‘lgan kommunikatsiyalar aniqlanadi.
Xonalar sistemasini joylashtirishning maqsadga muvofiqlik talablariga va estetik
talablarga javob bera oladigan takliflarini aniqlash. Binolar kompozitsiyasini tanlash va
uni ishlab chiqish uchun asos bo‘lgan xona parametrlari va xonalar orasidagi
bog‘liqliklar sxemasi aynan bitta jarayonni uning mohiyatini o‘zgartirmagan holda turli
fazoviy kombinatsiyalarda tashkil etish imkoniyatini beradi. ( 1,2,3-rasm.)
1 rasm. 2 rasm.
