|
Fizikadan tajriba ishlari
|
| bet | 9/12 | | Sana | 20.01.2024 | | Hajmi | 0,76 Mb. | | #141923 |
Bog'liq механика тажриба-2023-2024(met)l=lo[1+ (T-To)] (4)
bu yerda To boshlang’ich harorat.
Po’lat va alyuminiyning kengayish koeffisiyenti uning kimyoviy tarkibiga bog’liq. Agar harorat o’zgarishi kichik bo’lsa, uzunlik o’zgarishi boshlang’ich uzunlik bilan bevosita proporsional bo’ladi.
3-rasm: Harorat bilan uzunlik orasidagi bog’liqlik grafigi tasvirlangan.
Alyuminiy b)latuniy c)mis d)po’lat e)Duran shisha t)Kvars shisha. (lo=600mm)
4-rasm: Uzunlik o’zgarishi bilan boshlang’ich uzunlik orasidagi bog’liqlik grafigi: ( To=15K)
Ishni bajarish tartibi:
Piknometrni bo’sh holatda, distillangan suv to’ldirilganda o’lchab, uning hajmini aniqlang va shkalasini sozlang (kalibirovka qiling);
Piknometrni suyuqlik bilan to’ldirilgan vannaga solib qizdiring. Uning hajmini o’zgarishini tubada o’rnatilgan cheklov shkalasiga qarab aniqlang;
Termostatga kelayotgan trubkani yechib oling, dilatometrni suv aylanish tizimiga ulang, qurilmalarni va bosim ostida turgan quvurlarni dilatometrdan uzoqroqda joylashtiring, chunki, u qizib ketishi mumkin;
Trubkani siqing, qurilmani shkalasini “0” ga keltiring va issiqlikdan kengayishga bog’liqligini o’lchang;
Duran yoki kvars tipidagi shishani ishlatsak uning kengayishi shunchalik kamki, uni e’tiborga olmasa ham bo’ladi;
Shu sababli ulash ishlarini maksimal yuqori 80oC haroratda olib boorish kerak, bunda vannadagi suvni sovuq suv bilan almashtirish kerak;
Shu sababli harorat juda tez o’zgaradi va dilatometr korpusi harorati o’zgarmaydi. Faqat 2 ta o’lchash bajariladi;
Alyuminiy holatida 3 ta turli sterjenlardan foydalanib, kengayishni o’lchaymiz, bu holatda alyuminiyni istalgan joyidan mahkamlab qo’yish mumkin.
Olingan natijalar asosida jadval to’ldiriladi va (3) formula yordamida natijalar hisoblanadi.
1-jadval
№
|
l
(m)
|
(m)
|
(m)
|
∆T
oC
|
α
|
∆α
|
ε (%)
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
|
|
O’rt. q
|
|
|
|
|
|
|
Eslatma:Gryunayzena tenglamasini quyidagicha ko’rinishda yozish mumkin:
(5)
bu yerda siqilish, qattiq jismning issiqlik sig’imi.
Bu yerda U ichki energiya bo’lib, qattiq jismning mexanik va issiqlik xususiyati orasidagi munosabatni tavsiflaydi. Gryunayzena parametrlari kristall panjaraning hajmi o’zgarganda uning tebranishlar chastotasini aniqlaydi.
va makroskopik kattaliklar yordamida hisoblab chiqariladi.
|
| |
