|
Fizikadan tajriba ishlari
|
| bet | 10/12 | | Sana | 20.01.2024 | | Hajmi | 0,76 Mb. | | #141923 |
Bog'liq механика тажриба-2023-2024(met)Nazorat savollari:
Suyuqlik va qattiq jismning asosiy xossalari haqida gapirib bering.
Issiqlikdan kengayish deganda nimani tushinasiz?
Chiziqli kengayish koeffisiyenti nimalarga bog’liq?
Issiqlik sig’imi deganda nimani tushinasiz?
Chiziqli kengayish koeffisiyenti formulasini keltirib chiqaring.
7 - LABORATORIYA ISHI
O’TKAZGICHNING QARSHILIGINI O’ZGARMAS TOK KO’PRIGI YORDAMIDA ANIQLASH
Ishning maqsadi: Tarmoqlangan elektr zanjirlari qonuniyatlarini o’rganish va Uitston ko’prigi yordamida noma’lum qarshilikni aniqlash
Kerakli asbob va materiallar: Reoxord, galvanometr, qarshiliklar magazini, noma’lum qarshiliklar to’plami, tok manbai, kalit va ulovchi simlar.
Nazariy qism
Qarshilikni aniq o’lchash usullaridan biri tokning tarmoqlanish qonuniga asoslangan. Shu qonunga asoslanib ishlaydigan qurilma Uitston ko’prigi deb ataladi. Uitston ko’prigi sxemasi (3.1-rasm) noma’lum qarshilik -RX ni ma’lum qarshilik (qarshiliklar magazini) yordamida aniqlashga imkon beradigan sxema hisoblanadi. Uitston ko’prigi Е-galvanik elementga ulangan zanjir A tugundan boshlab tarmoqlanadi
(3.1-rasm).
Bu zanjirning bir qismini ketma-ket o’langan ikkita RX va RO qarshiliklar tashkil qiladi. Ikkinchi qismi esa santimetrlarga bo’lingan, uzunligi 1 metr bo’lgan chizg’ichga tortilgan nikelin yoki solishtirma qarshiligi katta bo’lgan boshqa qotishmadan tayyorlangan bir jinsli AВ –sim (reoxord) dan iborat.
G –galvanometrning bir uchi
RX va RO qarshiliklar o’zaro ulangan С nuqtaga ikkinchi uchi reoxord bo’ylab sirpanuvchi D jilgichga ulangan bo’ladi, hamda bu jilgich AD va DB qismlarning R1 va R2 qarshiliklari nisbatini o’zgartira oladi va shu tarzda ko’prikni muvozanat holatiga keltira oladi. C = D bo’lganda galvanometr strelkasi nolni ko’rsatadi, ko’prik muvozanat holatida bo’ladi. Bu muvozanat holat uchun qo’yidagi munosabat o’rinlidir.
(3.1)
Yuqoridagi munosabatni isbotlash uchun Kirxgof qonunlaridan foydalanamiz.
1. Tarmoqlangan zanjir tugunida uchrashuvchi toklarning algebraik yig’indisi nolga teng:
Tugunga kiruvchi toklarni musbat undan chiquvchi toklarni manfiy deb hisoblab, qo’yidagilarni hosil qilamiz.
C tugun uchun I1-I3-IG = 0
D tugun uchun IG-I2-I4 = 0
2. Har qanday berk tarmoqda zanjirning tegishli qismlaridagi tok kuchi bilan qarshiligi ko’paytmasining algebraik yigindisi shu konturda uchraydigin E.YU.K. yig’indisiga teng.
Sxemadagi mustaqil
ACDA tarmoq uchun I1RX + IG RG- I2R1 = 0
BDCB tarmoq uchun I3R0 + I4 R2- IGRG = 0
Muvozanat shartiga ko’ra
ifodadan ni hosil qilamiz. Zanjirning AD va DB qism qarshiliklari uning uzunligi l1 va l2 ga proporional bo’lganligi uchun oxirgi ifodadan Rx ni qo’yidagicha topish mumkin.
(3.2)
|
| |
