ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES
VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-230-239
Academic Research, Uzbekistan 232 www.ares.uz
bosqichga ajratish mumkin [1]. Bu bosqichlar: 1. Aristotel; 2. Nyuton; 3.
Eynshteynlar tomonidan amalga oshirilgan inqilobiy bosqichlar sifatida qaraladi. Bu
bosqichlarning inqilobiy deyilishiga sabab ularning
Olam tuzilishi haqidagi
tasavvurlarni tubdan o‗zgartirganligidir.
Olam tuzilishi haqidagi Aristotel falsafasining asosini – ―Inson va uni o‗rab turgan
dunyo azaldan mavjud bo‗lgan va abadiy mavjud bo‗lib qoladi‖- degan g‗oya tashkil
etadi. Aristotel sharqda birinchi muallim nomi bilan tanilgan bo‗lib, uning
ta‘limotining buyuk xizmati tabiatshunoslik fanlarini din, metafizika (falsafa) va
matematikadan alohida holda o‗rganishni joriy etganligidir. Aristotel ta‘limotida
tabiatni o‗rganishda
ilmiylik, mantiq va isbotlanganlik turadi. Sharqning buyuk
mutaffakirlari Beruniy, Ibn Sino, Farobiy, Xorazmiylarning ilmiy asarlarini Aristotel
ta‘limotining rivojlantirilishi asosida birinchi sharq renessansiga tamal toshini
qo‗ygan ilmiy asarlar deyish mumkin. Tabiat hodisalari va ularning qonuniyatlari
bo‗yicha tadqiqotlarning
keyingi bosqichida Ptolomey, Kopernik, Galiley, Kepler
kabi olimlarning hissasi katta bo‗lsada, asosiy ikkinchi inqilobiy kashfiyot Isaak
Nyuton tomonidan amalga oshirildi. Nyuton birinchi bo‗lib massaga ega bo‗lgan
barcha jismlar o‗zaro gravitatsion ta‘sirlashuv orqali
tortishishini va uning
qonuniyatlarini aniqladi. Nyutongacha bo‗lgan davrda Kepler va boshqalar bir
tomondan sayyoralar orasida magnit ta‘sirlashuvlar mavjud deb hisoblasalar, ikkinchi
tomondan fanning vazifasi ilohiy garmoniya qonuniyatlarini o‗rganishdan iborat va
bu jarayonlarga aralashib bo‗lmaydi deb hisoblar edilar. Tortishuv kuchining asl
sababi ma‘lum bo‗lmasada
XIX asrda mexanika, termodinamika, materiyaning
kinetik nazariyasini o‗z ichiga oluvchi dunyoning mexanik manzarasi hukmron edi.
XIX asrning oxiriga kelib elektronning kashf etilishi,
Maksvellning elektromagnit
maydon nazariyasining yaratilishi Olamning elektromagnit maydon manzarasini –
elektr va magnit maydonlarini umumlashtiruvchi nazariyani shakllantirdi [2].
XX asrning boshlarida Eynshteynning maxsus nisbiylik nazariyasining yaratilishi
bilan Olamning yagona fizik manzarasini nisbiylik nazariyasi, Maksvell nazariyasi va
mexanikani o‗z ichiga oluvchi elektromagnit maydon nazariyasi tushuntira oladi
degan fikrlar paydo bo‗ldi. Lekin tez orada bu fikr ham asossiz bo‗lib chiqdi [3].
Chunki elektromagnit maydonlarning uzluksizligiga asoslangan bu nazariya
kvantmexanik va kvantoptik hodisalarni tushuntira olmadi.
