Formation of imaginations on the unique landscape of the universe in the preparation of future teachers of physics

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89 
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-230-239 
Academic Research, Uzbekistan 233 www.ares.uz 
fazoning egrilanishi sifatida qarashga olib keladi. Olamning yagona fizik manzarasini 
yaratish uchun ko‗plab olimlar gravitatsiya va elektromagnetizmni bir xil tenglamaga 
keltirishga urindilar. Bu borada Eynshteynning 1925-yildan to umrining oxirigacha 
olib borgan tadqiqotlari muhim ahamiyatga ega. Bu tadqiqotlar kutilgan natijalarni 
bermasada, aynan shu tadqiqotlar sababli zamonaviy kosmologiya-koinotning 
tuzilishi va evolyutsiyasi haqidagi fan asoslari shakllandi. 1922-yilda A.Fridman 
Eynshteyn gravitatsion tenglamasini yechish orqali nostatsionar, ya‘ni kengayuvchi 
koinot modelini taklif etdi va bu g‗oya 1927-yilda E.Xabblning ―Qizilga siljish‖ 
effektini kashf etishi bilan isbotlandi. Eynshteyning maqsadini amalga oshirishga 
polshalik fizik T.Kalutsa yaqin keldi. U xuddi fazo va vaqt geometriyasi 
gravitatsiyani 
tushuntirganidek 
elektromagnetizmni 
maydon 
nazariyasining 
geometrik talqiniga kiritishga urindi. Bu holda to‗rt o‗lchamli fazo va vaqtga 
beshinchi o‗lcham sifatida elektromagnetizm o‗ziga xos gravitatsiya holatida 
kiritiladi.
XX asrning birinchi yarmiga kelib tabiatda kuchsiz va kuchli ta‘sirlashuvlar 
mavjudligining aniqlanishi Olamning yagona fizik manzarasi haqidagi tasavvurlarni 
tubdan o‗zgartirdi. Hozirgi kunda tabiatda ma‘lum bo‗lgan to‗rtta fundmental 
ta‘sirlashuvning asosiy xarakteristikalari va ularning qiyosiy tahlil natijalari quyidagi 
1-jadvalda keltirilgan. 
1-jadval 
№ 
Fundamental 
ta‘sirlar 
Asosiy
parametrlar 
Gravitasion 
ta‘sir 
Elektromagnit 
ta‘sir 
Kuchsiz ta‘sir 
Kuchli ta‘sir 
1 
Ta‘sir doimiysi 
2 
Ta‘sir radiusi 
3 
Ta‘sir potensiali 
? 
4 
Ta‘sir kuchi 
√ 
̅ ̅ 
5 
Ta‘sir 
davomiyligi 
Oniy (?) 

Download 0,67 Mb.