• 4- topshiriq . Nima uchun barglar kuzda rangni o‘zgartiradi
  • Gayubova komila anvarovna yulanova nargiza davlatovna akademik yozuv




    Download 7,1 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet34/150
    Sana09.10.2024
    Hajmi7,1 Mb.
    #274172
    1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   150
    Bog'liq
    Akademik yozuv o\'quv qo\'llanma

    2-topshiriq.
    Venn diagrammasidan foydalanib, reja turlarini solishtiring. 
     
     
    3-topshiriq.
    “Tushunchalar asosida matn tuzish” metodi bo‘yicha matn tuzish 
    “O‘rta Osiyoning buyuk siymolari” mavzusi bo‘yicha quyida berilgan tayanch
    so‘z va birikmalardan foydalanib mustaqil tarzda mikromatnlar tuzing. 
    1) Xorazm, Bog’dod akademiyasi, rasadxona, o‘nlik tizim, to‘rt amal, 
    algoritm, algebra; 
    2) Samarqand, sakkizta asar, «Samoviy jismlarning harakati va yulduzlar 
    ilmi», astronomiyadan qo‘llanma;
    3) Forob, Damashq, Misr, 160 dan ortiq asar; 
    4) Kat shahri, Ma’mun akademiyasi, xorijiy tillar, 200 ga yaqin ilmiy asar
    globus, «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar», «Hindiston», G’azna; 
    5) Sayram, Yassi, 23 yosh, «Hikmatlar». 


    68 
    4- topshiriq
    .
    Nima uchun barglar kuzda rangni o‘zgartiradi? 
     
     
    Barglar yashil rangda paydo bo‘lganda, ular xlorofilning ko‘pligi bilan 
    bog’liq. Faol bargda juda ko‘p xlorofil bor, bu yashil niqoblar boshqa pigment 
    ranglariga ega. Nur xlorofil ishlab chiqarishni tartibga soladi, shuning uchun kuz 
    kunlari kun sayin kamayib boradi, kamroq xlorofil ishlab chiqariladi. Xlorofilning 
    parchalanish tezligi barqaror bo‘lib qoladi, shuning uchun yashil rang barglardan 
    pasayadi. Shu bilan birga, shakar konsentratsiyasining kuchayishi antosiyanin 
    pigmentlarini ishlab chiqarishning oshishiga olib keladi. Avvalo antosiyaninlarni 
    o‘z ichiga olgan yaproqlar qizil rangga ega bo‘ladi. Karotenoidlar - ayrim 
    barglarda topilgan pigmentlarning yana bir turidir. Karotenoid ishlab chiqarish 
    nurga bog’liq emas, shuning uchun qisqartirilgan kunlar kamaymaydi. 
    Karotenoidlar to‘q sariq, sariq yoki qizil bo‘lishi mumkin, lekin barglardagi bu 
    pigmentlarning ko‘pchiligi sariq rangga ega. Ham antosiyaninlar, ham 
    karotenoidlar yaxshi miqdorda barglari to‘q sariq rangda paydo bo‘ladi. 
    Karotenoidlar bilan barglar, ammo ozgina antosiyanin sariq rangda ko‘rinadi. 
    Ushbu pigmentlar yo‘q bo‘lganda, boshqa o‘simlik kimyoviylari barg rangini ham 
    ta’sir qilishi mumkin. Masalan, ba’zi eman barglari jigarrang rang uchun mas’ul 
    bo‘lgan taninlar kiradi. Harorat, barglardagi 
    kimyoviy reaksiyalar darajasiga
     ta’sir 
    qiladi, shuning uchun barglar rangida ishtirok etadi. Biroq, asosan, еngil ranglar 
    yig’ilib ketadigan ranglar uchun javob beradi. Quyoshli kuz kunlari eng yorqin 
    ranglar uchun kerak, chunki antosiyaninlar nur talab qiladi. Bulutli kunlar ko‘proq 
    sariq va jigarrang bo‘ladi. 


    69 
    Matn yuzasidan savol va topshiriqlar. 
    1.
     
    Matnni o‘qing va unga sodda reja tuzing. 
    2.
     
    Reja asosida matn mazmunini gapirib bering. 

    Download 7,1 Mb.
    1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   150




    Download 7,1 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Gayubova komila anvarovna yulanova nargiza davlatovna akademik yozuv

    Download 7,1 Mb.
    Pdf ko'rish