Toʻyinmagan uglevodorodlar — zanjirida bir yoki bir necha ugleroduglerod karrali bogʻlari boʻlgan uglevodorodlar. Toʻyinmagan uglevodorodlarga umumiy formulasi СnН2n (masalan, etilen SN2qSN2 propilen SN3SNqSN2) boʻlgan olefinlar yoki alkenlar; umumiy formulasi SpN2p2 boʻlgan uglevodorodlar: 1) alkinlar deb ataluvchi uch bogʻli Toʻyinmagan uglevodorodlar {atsetilen SNqSN va uning gomologlari); 2) qoʻsh bogʻli diyen uglevodorodlari (butadiyen SN2qSN—SNqSN2 va boshqalar) va kumulirlangan qoʻsh bogʻli uglevodorodlar (allen SN2qSqSN2 va uning gomologlari); 3) sikloalkenlar (qoʻsh bogʻli naftenlar, masalan, siklogeksan va boshqalar) kiradi.
2 va 3 bogʻli yeninlar SpN2l4, poliyenlar ham mavjud. Umumiy formulasi CnH2n 6 boʻlgan aromatik qator Toʻyinmagan uglevodorodlari. oddiy toʻyinmagan uglevodorodlardan xossalari jihatidan farq qiladi, shuning uchun ularni aromatik birikmalarning alohida sinfiga ajratiladi.
Degidrogenlash (de... va gidrogenlash) — organik birikmalardan katalizator ishtirokida vodorod ajra-tib olish reaksiyasi. Elektron almashinish bilan sodir boʻladigan oksidlanishqaytarilish jarayonlariga kiradi. Gidrogenlash uchun yaroqli katalizatorlarning kupi D. uchun ham ishlatiladi. D. yuqori temperaturada boradi. Bosimning oshishi D. jarayoni bilan susayadi. Uglevodorodlarni D.da tarkibida Sg2O3 va MoO3 boʻladigan katalizatorlar koʻproq ishatiladi. Sanoatda D.dan foydalanib, yuqori sifatli yoqilgʻi hamda monomerlar oli-nadi. Alyumoxrom katalizatorlari ishtirokida normal parafin uglevodorodlarni degidrogenlab, olefinlar va diolefinlar olinadi. Shu usuldan foydalanib, neft bilan birga chiqadigan yoʻlakay gazlar hamda neft mah-sulotlaridan butadiyen va izopren, bulardan esa kauchuk olinadi.
Issiqlik almashtirgich(Теплообменник) -har xil haroratga ega bo'lgan ikkita muhit o'rtasida issiqlik almashinuvi amalga oshiriladigan texnik qurilma.
Ishlash printsipiga ko'ra issiqlik almashinuvchilari rekuperatorlar va regeneratorlarga bo'linadi. Rekuperatorlarda harakatlanuvchi sovutish suvi devor bilan ajratilgan. Turli xil dizayndagi issiqlik almashinuvchilarning aksariyati ushbu turga tegishli. Rejenerativ issiqlik almashtirgichlarda issiq va sovuq issiqlik tashuvchilar bir xil sirt bilan navbatma-navbat aloqa qilishadi. Issiqlik issiq sovutish suvi bilan aloqa qilganda devorda to'planadi va sovuq bilan aloqa qilganda beriladi, masalan, yuqori o'choqli kovperlarda.
Issiqlik almashinuvchilari neftni qayta ishlash, neft-kimyo, kimyo, atom, sovutish, gaz va boshqa sohalardagi texnologik jarayonlarda, energetika va kommunal xizmatlarda qo'llaniladi[1].
Issiqlik almashtirgichning dizayni foydalanish shartlariga bog'liq. Issiqlik almashinuvi bilan bir vaqtda fazali transformatsiyalar, masalan, kondensatsiya, bug'lanish, aralashtirish kabi qo'shni jarayonlar sodir bo'ladigan qurilmalar mavjud. Bunday qurilmalar o'z nomlariga ega: kondansatörler, evaporatatorlar, sovutish minoralari, aralashtirish kondensatorlari.
Sovutish suyuqliklarining harakat yo'nalishiga qarab, regenerativ issiqlik almashinuvchilari bir yo'nalishda parallel harakat bilan to'g'ridan-to'g'ri oqim, parallel qarshi harakat bilan qarshi oqim, shuningdek, o'zaro ta'sir qiluvchi ikkita muhitning o'zaro ko'ndalang harakati bilan bo'lishi mumkin.
ISSIQLIK UZATISH TIZIMLARI, NIMA UCHUN ISSIQLIK ALMASHTIRGICH KERAK
Aralashtirish moslamasining misoli sovutish minorasi. Chiqindi gazlar issiqlikni nozullardan püskürtülmüş suvga beradi. Ikkita agent alohida konturlar bo'ylab oqadigan qurilmalarda issiqlik devor, sirt orqali uzatiladi.
Issiqlik almashtirgichning belgisi ikki tizimning rivojlangan yuzasi va ko'z qopqog'idir. Bu bug ' -suv, antifriz-suv, suv-suv bo'lishi mumkin. Jarayon davomida suv o'rniga kimyoviy eritma, bug ' o'rniga isitiladigan gazlar ishlatiladi.
Issiqlik almashtirgichlardan foydalanish quyidagilarga imkon beradi:
Elektr energiyasini olishda qoldiq issiqlikdan foydalaning.
Issiqlik almashinuvchilari bilan haroratni saqlab, kimyoviy jarayonlarni aniq rejimda olib boring.
Maishiy ehtiyojlar uchun energiya tashuvchisidan ikkilamchi issiqlikdan foydalaning.
Standartga mos keladigan parametrlarda maishiy isitish tizimlari uchun sovutish suvi haroratini saqlang.
ISSIQLIK ALMASHTIRGICHNING ISHLASH PRINTSIPI
Yuzaki issiqlik almashtirgichlarning ishlash printsipi juda oddiy. Bir-biri bilan izolyatsiya qilingan sovutish suvi va issiqlik iste'molchisi issiqlikni ular orasidagi material orqali bir-biriga uzatadi. Dizaynga qarab, bu quvurlar yoki plitalar bo'lishi mumkin. Ushbu maqsadlar uchun zanglamaydigan po'lat, qotishmalar va boshqa materiallar kabi issiqlik o'tkazuvchan materiallar ishlatiladi. Natijada, issiqlik almashtirgich orqali o'tadigan vosita sovutgichga u bilan aloqa qilmasdan issiqlik beradi. Yuzaki issiqlik almashtir
Piroliz (yun. rug — olov va ...liz) — pirogenetik jarayonlardan biri; murakkab moddalarni ularga havo bermay (koʻpincha katalizatorlar bilan) yuqori temperatura taʼsirida oddiy moddalarga parchalash. P. texnikada, mas, neftni qayta haydashda (benzin miqdorini oshirish va aromatik uglevodlardan olish uchun) keng qoʻllanadi. Neftni maxsus pechlarda 600—750° gacha qizdirganda uglevodorodgacha boʻlgan mol. m.si kichik birikmalar hosil boʻladi; ayni vaqtda zichlashish reaksiyasi roʻy berib, mol. m.si yuqori boʻlgan moddalar, aromatik va toʻyinmagan uglevodorodlar vujudga keladi. Neft P. kilinganda uglerodli qoldiq, neft koksi va boshqa hosil boʻladi. temperatura, bosim va qizdirish davomiyligi P. natijasiga taʼsir kiladi. Pirolizh. da ishlatiladigan zaharli kimyoviy vositalar, xalq xoʻjaligining turli tarmoqdarida qoʻllanadigan uglevodorodlar (yogʻoch spirti, sirka kislota va boshqalar), qazib olinadigan koʻmirlardan koks, gaz va boshqa olishda qoʻllanadi. Sanoatda metall karbonillarini P.ga uchratib metall kukunlari hosil qilinadi. SaSO3 dan kalsiy oksidi, baʼzi anorganik tuzlarni pirogidroliz qilish yoʻli bilan oksidlar olinadi.
Polimerizatsiya (o'rta yunon. πολυμερής ko'p qismlardan iborat) past molekulyar modda (monomer, oligomer) molekulalarini o'sib borayotgan polimer molekulasidagi faol markazlarga qayta-qayta qo'shish orqali yuqori molekulyar modda (polimer) hosil bo'lish jarayoni. Polimerning bir qismi bo'lgan monomer molekulasi monomer (strukturaviy) bo'g'in deb ataladi. Monomer va polimerning elementar tarkibi (molekulyar formulalari) taxminan bir xil.
Odatda monomerlar zanjirlarning o'sishini ta'minlaydigan boshqa molekulalar bilan ochilishi va yangi bog'lanishlar hosil qilishi mumkin bo'lgan ko'p bog'lanishlar yoki tsiklik bo'laklarni o'z ichiga olgan birikmalardir
|
