25
Kompyuter grafikasi 2 xil bo‘ladi:
vektorli va rastrli (nuxtali)
.
Vektorli
grafika
muharrirlariga misol qilib
Adobe Illustrator, Corel Draw va
Macromediya Flash
dasturlarni aytish mumkin. Ushbu dasturlarda rasmlar har xil
chiziqlar va kiyshik vektorlardan iborat bo‘ladi.
Vektorli grafikada yaratilgan rasmlar logotip, illyustrasiyalar va zastavkalar
yaratishda foydalaniladi. Rastrli grafika muharrirlariga misol qilib
Adobe
Photoshop va Paint
dasturlarni aytish mumkin. Ushbu dastrularda rasmlar mayda
kvadrat - piksellardan iborat bulib mozaika holatida rasmni hosil qiladi. Rastrli
grafikadan raqamli fotosuratlar va skanerdon olingan rasmlar bilan ishlash uchun
foydalaniladi. Kompyuter grafikada dyuymdagi piksellar soni
(ppi)
asosiy shart
bo‘ladi. Qancha kuproq piksellar soni bo‘lsa shuncha tasvir sifatlirok bo‘ladi. Rang
holatlari - ranglarni chiqarish va ko‘rsatish yuli. Rang holatlari 2 xil bo‘ladi:
RGB
(kizil, zangor, kuk)
monitorlarda tasvik ko‘rsatishda foydalaniladi,
CMYK
(havorang, purpur, sarik, qora)
bosmada foydalaniladi. RGB holatidagi ranglar
soni CMYK holatga karaganda kuprok.
Kompyuter grafikasi (mashina grafikasi) nima degani?
Mashina grafikasi
deganda ob`ektlarning xajm modellarini yaratish, saqlash, ishlov berish va EHMlar
yordamida ularni tasvirlash tushuniladi.
Kompyuter grafikasi yangi informatsion texnologiyalar orasida to`xtovsiz
rivojlanib bora etgan yunalishlardan biri xisoblanadi. Bunday rivojlanish texnika
sohasida ham (grafika stantsiyalari), dasturiy vositalar sohasida ham (SUPER
ANIMATOR yoki 3-D STUDIO) ko`zga tashlanmoqda. Ular videofilm kadrlari
bilan sifat bo`yicha taqqoslashga loyiq xaqiqiy, xajmli harakatlanuvchi tasvirlarni
yaratishga imkon beradi. Bu dasturiy mahsulotlar reklamalar ishlab chiqaruvchi
vositalar hisoblanib, san`at va multimediya texnologiyasi sohalarida qo`llaniladi.
Bundan
tashqari namoyish grafikasiga, geometrik modellashtirishga, grafik
interfeyslarni loyihalashga, animatsiya (hayvonlar tasviri bilan ishlash)ga va
ko`zga ko`rinuvchi (vizual) harakatni ko`rishga katta e`tibor berilmoqda.
Maxsus kompyuter dasturlari huddi bir varaq oq qog`ozga qalam yoki ruchka
bilan har hil rasmlarni solish singari kompyuter ekranida sichqoncha yordamida
26
rasm chizish, ya`ni tasvir tuzish, tuzatish va ularni
harakatlantirish imkonini
yaratdi. Bu programmalar rasm solish programmalari yoki grafik redaktorlar
hisoblanib, ular yordamida rasmning elementlari boshqarib boriladi.
Kompyuter grafikasining juda tez rivojlanib borishi va uning texnikaviy va
programmaviy
vositalarining
yangilanib
turilishi
kursni
hamisha
takomillashtirishga, bu sohadagi yangi yunalishlarni tinmay urganib borishni
takozo etadi. Ohirgi yillarda bu sohada juda katta o`zgarishlar (siljishlar) yuz berdi,
ya`ni 16 mln. dan ortiq rang va rang turlarini (ottenok) o`zida aks ettira oladigan
displeylar, grafik axborotlarni kirituvchi moslama- skanerlar,
grafik ish
stantsiyalari; dasturiy vositalar sohasida esa xaqiqiy kompyuter dunyosini kashf
qila oladigan dasturlar dunyoga keldi.
Bundan tashqari jamiyat ongida ham o`zgarishlar sodir bo`ldi, endi
kompyuter grafikasi kirib bormagan soha qolmaydi.
Kompyuter grafikasi asta-sekin informatika o`quv rejalarining ajralmas qismi
bo`lib bormoqda va 80-chi yillarning boshidan boshlab injenerlik ma`lumotini
egallashda markaziy o`rinni egallab turibdi. Hozirgi vaqtda kompyuter grafikasi
quyidagi kurslarning tarkibiy qismi hisoblanadi:
“Iqtisodiy informatika va hisoblash texnikasi;
“Kompyuter informatsion sistemalari”;
“Moddiy resurslarning kompyuter informatsion sistemalari (marketing)” ADP
(amaliy dasturlar paketi);
“Kompyuter tarmoqlari” va boshkalar;
Shaxsiy kompyuterlarda amalga oshiriladigan hozirgi zamon grafikasi
sistemali
ilmiy izlanishlarda, berilgan ma`lumotlarni tahlil qilishda, olingan
natijalarni ko`rinarli qilib ko`rsatishda va taqdimot (prezentatsiya) uchun
materiallar tayyorlashda va boshqa sohalarda ko`plab ishlatiladi.
Yuqoridagi sohalar bo`yicha bilim olish va amaliyotda tatbiq qilishda
“Kompyuter grafikasi” fani ko`l keladi.
Zamonaviy axborotlashgan jamiyatida muhim o`rinni «Kompyuter grafikasi»
fani egallamoqda. «Kompyuter grafikasi» quyidagicha belgilanadi: bu zamonaviy
27
EHM yordamida grafik yoki geometrik modellarni va
ularning tasvirini tashkil
etish, saqlash va ishlab chiqishdir. Yangi zamonaviy axborot texnologiyalar
orasida «Kompyuter grafikasi» eng progressiv yo`nalishlardan biri bo`lib
hisoblanadi.
«Kompyuter grafikasi» geografiyaning barcha sohalarida
muvaffaqiyatli qo`llanilishi mumkin, ayniqsa kartografik materiallarni tayyorlash
va ularni tahlil qilish vaqtda juda qo`l keladi.
«Kompyuter grafikasi» tezda rivojlanishi va uning texnikaviy yangilanishi
sababli bu sohadagi yangi yo`nalishlarni muntazam ravishda o`rganishga zaruriyat
bo`lmoqda. «Kompyuter grafikasi» hozirgi vaqtda informatika bo`yicha o`quv
rejalarning zaruriy kismi bo`lmoqda va boshqa fanlar bilan ham bog`liq.
