68
ishlari deb ataladi. Bularning birinchisi injenerlik-geologik qidirishlar bilan bir vaqtda,
ikkinchisi esa ish chizmalari bosqichida amalga oshiriladi.
Qidiruv ishlari uch bosqichda olib boriladi: dastlabki ishlar, dala ishlari, va
kameral ishlar ya’ni, hisobot yozish.
Dastlabki ishlar. Tekshirish ishlarini boshlashdan
avval shu maydonlarda oldin
bajarilgan ishlar uslubi, hajmi va olingan natijalar xamda arxiv materiallari bilan
tanishib chiqiladi. Ayniqsa, shu rayon uchun
tuzilgan geologik xaritalar, kesmalar,
burg’u qudug’i va shurflarning tavsifi, shuningdek mavjud
qurilish xom ashyolari
konlarining tasnifi bilan tanishish va ularni o’rganish lozim.
Yig’ilgan ma’lumotlarga asoslanib, dala ishlarining turi, hajmi belgilanadi.
Dala ishlarini bajarish. Dala ishlariga geologik s’emka, burg’u quduq qazish,
tog’-qazilma ishlari, dala tajriba ishlari, rejim ishlari va laboratoriya ishlari kiradi. Bu
ishlarning hajmi qidiruv
ishlarining masshtabiga, bosqichiga, maydon geologik
sharoitining murakkabligiga bog`liqdir.
Dala ishlari ob’ekt qurilishi muljallanayotgan joylarda mavjud bo’lgan
tabiiy
qurilish xom ashyolari to’g’risidagi ma’lumotlarga asoslanib olib boriladi. Tog’li yoki
qurilish xom ashyolariga boy bo’lgan joylarda tekshiruv ishlari kichikroq maydonlarda
bajarilish mumkin va aksincha, qurilish xom ashyolari kam bo’lsa, kattaroq
maydonlarda tekshiruv ishlari olib boriladi.
Foydali qazilmaning
tarqalish maydonini, nomini, sifatini va zaxirasini
aniqlashda shu joylarda mavjud bo’lgan ka’rerlardan, oldin qazilgan shurflar, tabiiy
ochilmalar va chuqurliklardan keng foydalaniladi.
Kameral ishlar. Bu etapda arxiv materiallaridan olingan ma’lumotlar, hamda dala
ishlarining
natijalari jamlanib, sistemalashtiriladi, taxlil qilinib kerakli xarita va
kesmalar tuziladi va hisobot yoziladi.
