“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий электрон журнали. № 3, июнь, 2020 йил
8
2-jadvalda AQShda federal darajadagi regulyatorlarning guruhlarga boʻlinishi
keltirilgan. Ushbu guruhlanishda moliya bozori regulyatorlari asosiy oʻrin tutadi.
Depozitariy va qimmatli qog‘ozlar bozori regulyatorlariga alohida e’tibor
qaratish
lozim.
Moliyaviy tartibga solishda rol oʻynaydigan boshqa subyektlar idoralararo
organlar, davlat tomonidan tartibga soluvchi organlar va xalqaro tartibga soluvchi
tashkilotlardir. Tartibga soluvchi
tashkilotlar litsenziyalash, roʻyxatga olish, tartibga
solish, nazorat qilish, ijro etish va qaror qilish vakolatlaridan
foydalangan holda
moliya bozorlari va moliyaviy institutlarni tartibga soladi. Amalda kompaniyaning
qay tarzda va kim tomonidan boshqarilishi, u amalga oshiradigan
faoliyat turlariga
emas, balki koʻproq kompaniyaning huquqiy maqomiga bog‘liqdir. Bu shuni
anglatadiki, ikki xil kompaniya tomonidan olib borilayotgan oʻxshash faoliyat turli
xil tartibga soluvchi organlar tomonidan turlicha tartibga solinishi mumkin.
Moliyaviy kompaniyalar bir nechta subyekt tomonidan tartibga solinishi mumkin.
Masalan, kompaniya tartibga solinadigan faoliyat bilan shug‘ullanganda
tashkilot
boshqaruvchisi va faoliyatni tartibga soluvchi organ tomonidan nazorat qilinadi.
Moliyaviy tartibga solish turli xil maqsadlarga erishishga qaratilgan: moliya
bozorining samaradorligi va yaxlitligi, ishtirokchilar
va investorlarning himoyasi,
kapitalning shakllanishi yoki kreditdan foydalanish, soliq toʻlovchining himoyasi,
noqonuniy faoliyatning oldini olish va moliyaviy barqarorlik.
Ushbu maqsadlarga
erishish uchun turli xil tartibga solish turlari - ehtiyotkorlik (xavfsizlik va
barqarorlik), oshkor qilish, standartlar, raqobat, narxlar va stavkalarni tartibga solish
qoʻllaniladi. Koʻpgina kuzatuvchilar, tartibga solish tizimining tuzilishi tartibga
solish natijalariga ta'sir qiladi, deb hisoblashadi. Shu sababli, tartibga solish tizimini
tuzishning eng yaxshi usuli haqida Kongressda tez-tez muhokama qilinadi.
