Baktyeriologik (biologik) zararlanish o’choqni ajratish va tugatish tadbirlari

255 
bo’lmasa unda chetdan kuchlar jalb etiladi. Shtab va FM xizmatlarining ishlari 
umumiy kirish ma’lumotiga asosan olib boriladi, qidirish, kuzatuv posti, qidiruvchi 
tuzilmalar hamda kuzatuvchi muassasalar va labarator kuzatish orqali olib boriladi. 
Radiatsion va qidirish asboblari yordamida zaharlovchi moddalar va radioaktiv 
moddalar bor yoki yo’qligini aniqlash mumkin. Bundan tashqari ikkilamchi 
belgilarga (ko’p sonda kemiruvchilar yoki qumursqalar, ilgari uchramagan 
kemiruvchilar va qumursqalar, o’lgan kemiruvchilar va boshqalar paydo bo’lishi) 
asosan dushman baktyeriologik (biologik) qurol qo’llaganligi to’g’risida gumon 
qilinadi. Qidirish malumotlari tezlikda tuman FM shtab boshlig’iga yetkaziladi va 
FMTX boshlig’i bilan fuqoro muhofazasi rahbariga o’choqni o’rash va tugatish 
to’g’risida o’zlarining fikrlarini tayyorlashadi. 
Baktyeriologik zararlanish o’chog’i deganda shahar, aholi yashaydigan 
hududlar va xalq xo’jaligi tarmoqlari joylashgan yerlarning baktyerial vositalar bilan 
zararlanishi tushuniladi. Uning chegarasi bo’lib shu aholi yashaydigan yerning, 
ob’ektning chegarasi hisoblanadi.
Yirik shahar zararlanganda uning atrofida jaylashgan, savdo-sotiq, transport 
bilan bog’langan aholi yashovchi joylar ham chegaraga kiradi. 
Baktyeriologik zararlanish o’chog’i turli xildagi infeksiya tarqalish yo’llari 
borligi bilan tavsiflanadi. Sun’iy tarqatishda havo yoki (ayerogen) ko’p infeksiyalar 
uchun haqqoniy bo’lib hisoblanmaydi. Shu tufayli havo, suv va ovqat 
mahsulotlarining yuqori kontsentratsiyali ifloslanishi, epidemiyaning klinik-
epidemologik alomatining o’zgarishi, bu esa o’z vaqtida tashxis qo’yishni va 
davolash profilaktik ishlarni o’tkazishni og’irlashtiradi. Ma’lum sharoitlarga qarab 
(ob-havo, manba uzatuvchi) baktyerial qurol qo’llanilgan hududda uzoq vaqt ta’sir 
qiluvchi aktiv infeksiya o’chog’i paydo bo’lishi mumkin. Baktyerial o’choqning shu 
xususiyati aholining baktyerial himoyasini tashkil etishda birinchi darajali 
ahamiyatga ega. 

256 
Aholini va xalq xo’jaligi ob’yektlarini baktyerial quroldan muhofazalash va uni 
qo’llash oqibatini tugatish maxsus kompleks tadbirlar bo’lib, bu fuqoro 
muhofazasining harbiylashtirilmagan tuzilmalari, muassasalari tomonidan, hamda 
rahbar organlarning rahbariyat ostida jami aholi tomonidan olib boriladi. 
Epidemik o’choqni muvofaqqiyatli tugatish ko’p hollarda FM shtabi xizmatlariga 
yuklatilgan tadbirlarning o’z vaqtida va to’g’ri bajarilganligiga bog’liq.
Epidemik o’choqni ajratish va tugatish ishlari quyidagilarni o’z ichiga oladi. 
1.
Yuqumli kasallik chaqiruvchi turli aniqlash uchun baktyerialogik qidiruv 
o’tkazish va baktyer iologik vositani indikatsiya qilish. 
2.
Karantin va kuzatib borishni (obsyer vatsiya) o’rnatish. 
3.
Kasallik chaqiruvchi aniqlaguncha antibiotiklar va boshqa dorilar yordamida 
shosholinch profilaktika o’tkazish. 
4.
Hududni zararsizlantirish (dezinfeksiya, dezinseksiya va dyer atizatsiya). 
5.
Aholiga sanitariya ishlovini ber ish. 
6.
Spetsifik (xos) profilaktika muhofazalanish, emlash, zardob va baktyeriofag 
yuborish orqali. 
7.
Suv, ovqat mahsulotlarini ekspyer tiza qilish.
8.
Keng sanitar-oqartuv (tushuntirish) ishlarni olib borish. 
Baktyeriologik hujum oqibatini tugatish kompleks tadbirlar bo’lib, ular faqat 
paydo bo’lgan zararlanish o’chog’ini to’la zararlantirish bo’lmay, shu bilan bir 
vaqtda yuqumli kasallikning paydo bo’lishi va o’choqdan chetga tarqalishiga yo’l
ber masligi lozim. 
Baktyeriologik qurol qo’llanilishi oqibatini tugatuvchi tadbirlarni o’tkazish 
FMTX rahbariyatidan talab etiladi. 
1.
Epidemik vaziyat to’g’risida zudlik bilan ma’lumot olish. 
2.
Biologik hujum oqibatini tugatishda jalb etiladigan tuzilma va muassasalar 
shaxsiy tarkibiga xabar ber ish. 

257 
3.
Baktyeriologik hujum oqibatini tugatuvchi kerakli epidemiyaga qarshi 
tadbirlarni zudlik bilan o’tkazish, unda aniqlanadi. 
- qo’llanilgan baktyeriologik qurol turi; 
- biologik qurolni qo’llash usuli; 
- baktyeriologik zararlanish o’chog’ida aholi zichligi; 
- yil vaqti, ob-havo omillari; 
- jalb etiladigan tibbiyot turi; 
- tuzilma va muassasalarning va FM boshqa xizmatlarining, hamda aholining 
baktyeriologik hujum sharoitida harakat qilishga tayyorgarlik darajasi. 
Baktyeriologik qurol qo’llanganda hujum oqibatini tugatish ishlari shahar, tuman 
FM shtabi rahbarligida olib boriladi. Tibbiyot shtabi faqat baktyeriologik muhofaza 
rejasining 
epidemiyaga 
qarshi 
va 
davolash-profilaktik 
muassasalarining 
baktyeriologik zararlanish o’chog’ini tugatish ishlariga rahbarlik qiladi va ular 
faoliyatini doimo nazorat qiladi, tibbiyot muassasalarini kerakli anjomlar, dorilar va 
biologik preparatlar bilan ta’minlashga yordam ko’rsatadi.

Download 5,44 Mb.