|
-Mavzu : Ijtimoiy tizimning turli sohalarida uchraydigan konfiliktlar
|
| bet | 14/45 | | Sana | 22.11.2023 | | Hajmi | 1,28 Mb. | | #103672 |
Bog'liq 37255 Ijtimoiy Psixologiya majmua qisqargan6-Mavzu : Ijtimoiy tizimning turli sohalarida uchraydigan konfiliktlar
Reja:
1. Tashkilotlardagi konfliktlarni o`ziga xosligi
2. Guruhlararo konfliktlarning o`ziga xosligi
3. Siyosiy va etnik konfliktlar
Konfliktlarning kelib chiqish sabablari guruhdagi har bir shaxsning fe’l atvoridagi xatti-harakatlarida shaxsga mansub bo’lgan millat, xalq xudud xususiyatlarida namayon bo’ladi.
Psixologik konflikologiya vfanining yuzaga kelishining ruxiy madaniy asoslari bilan tanishi ya’ni Psixologik ziddiyatlarni kelib chiqish sabablarini bilgisi, shu o’rinda turli Psixologik ziddiyatlarni kelib chiqish sabablarini bilishi, shu o’rinda turli Psixologik ziddiyatlarni oldini olishi va bartaraf etish usullari haqidagi nazariy bilimlarni amaliyotda keng tadbiq etishlari talablar bilimlariga quiylgan asosiy talablardan biri sanaladi. Psixologik konfliktologiya fanining kelib chiqish sabablaridan yana biri Psixologik madaniyatni rivojlantiradi. Psixologik konfliktlarni yuzaga keltirmasligi uchun ziddiyatlarni, muammolarni oldini olishda o’qituvchi Psixologiya qobiliyat va mahorat o’qituvchilik ishida muvaffaqiyatga erishish uchun har bir muallim Psixologik mahoratni egallashlari zarur. Pedagogk faoliyatning samarali bo’lishi uchun o’qituvchida qobiliyatning qo’ydagi turlar mavjud bo’lmog’i lozim. Bilish-qobiliyati o’z mutaxassisligini kuchli bilishi, o’z fani sohasida kashfiyotlarni hamisha ko’zatib borishi kerakdir. Tushuntira olish qobiliyati- o’quv materialini o’quvchilarga tushunarli qilib yetkazib bera olish muammoli ziddiyatli mavzularni hayotiy misollar asosida tushuntirib berish: kuzatuvchanlik qobiliyati-o’quvchining tarbiyalanuvchining ichki dunyoga kira olishi, o’quvchi shaxsini va uning vqtinchalik ruhiy holatlarini yaxshi tushinish bilish bilan bog’liq bo’lgan kuzatuvchanlikka ham e’tiborini qaratish.
Ta’lim jarayonida o’qituvchi konfliktlarni yuzaga keltirmasligi uchun o’quvchini yosh va individual xususiyatlariga ham e’tibor berish lozim. Har bir guruh talabalarini xarakteri, tempromentga qarab munosabatga kirishsa, o’qituvchi va o’quvchilar o’rtasida konfliktlar yuzaga kelmaydi.
O’zaro munosabatlarni keskinlashtiruvchi Psixologik vaziyat.
Psixologik vaziyat ta’lim-tarbiya jarayonida yuz beradigan turli xil shart-sharoitlardir. Psixologik vaziyatda shunday holatlarga duch kelishimiz mumkin. Ta’lim jarayoni olib borilayotgan ya’ni o’qituvchi ma’ruza o’tayotgan paytda talabalarimiz tushunmagan narsalarni o’z vaqtida domlaning fikrini to’xtatib savolini beradi. Agar pedagog o’z fanini puxta egallagan bo’lsa, savolga javob berib, keyin ma’ruzani davom ettira oladi. Bunday Psixologik vaziyatda ayrim pedagoglarimiz fikrim bo’lindi deb talabalarga tanbeh beradi. Bu vaziyatdan chiqishga qiynalib qoladilar. Ayrim gurug’larda iqtidorli talantli talabalarimiz borki, ularning fikrlari juda keng turli hil mavzudagi savollarni o’rtacha tashlaydilar, bunday vaziyatda o’qituvchi nima qilishi kerak o’qituvchi biladi lekin talabaga kengroq umumiyroq tushuntirma yana savol beraveradi. Bunday vaziyatda o’qituvchi darsni bahs munozara tarzda tashkil qilsa, guruh talabalaridan yangi yangi fikrlarni eshitishi va so’ng umumiy xulosa qilib o’z fikrlarini bildirishi lozimdir. Psixologik vaziyatlarda ham Psixologik konfliktlarni ko’rishimiz mumkin darsni bahs munozara shaklida qarama-qarshilik tafovut, mojoralarni oldini olishda talabalar bir-biri bildirayotgan fikrlarini ba’zan umuman rad qilib tashlaydila. Psixologik vaziyatda har talabani ham fikrlarini qaysidir tomonlama to’g’riligini ta’kidlash pedagogni Psixologik vaziyatdagi yutug’idir.
To’qnashuv qarama-qarshiliklar motivi. To’qnashuv qarama-qarshilik ziddiyatlar guruhlarda jamoalarda vujudga keladi. SHaxsning jamiyatdagi o’rni o’zini qanday tutishi egallangan mavqey ham sababsiz o’z-o’zidan ruy bermaydi. Faoliyatni amalga oshishi va shaxs xulq atvorini tushuntirish uchun Psixologik konfliktologiyada motiv tushunchasiga to’xtalamiz. Motiv aniqroq tushuncha bo’lib, u shaxsdagi u yoki bu xulq atvorga nisbatan turgan moyillik hozirlikni tushuntirib beruvchi sababni nazarda tutadi. To’qnashuv qarama-qarshgilik motiviga misol. Mashhur nemis olimi Kurt Levan motivlar muammosi to’qnashuv qarama qarshiliklar asosidaligi qo’yidagicha e’tirof etadi. Masalan, texnika oliygohida “materiallarning qarshiligi” nomli kurs bor bo’lib, shu kursni o’zlashtirish va undan sinovdan o’tish ko’pchilikka osonlicha ruy bermaydi. Hali kurs boshlanmmasdanoq, yosh talabalarda shu kurs vauning talabalariga nisbatan shunday ustanovka shakllanadiki,albatta, bu kurs qiyin uni olib boruvchi o’qituvchi o’ta talabchan,qattiqqo’l va hakozo degan. Bunday totiv mana necha avlod talabalar boshidan chiqayotgan holat endi aniq bir shaxs ning dars jarayonim boshlangan keiyngi harakatlari aniq bir motivlar bilan izohlanadi va tirishqoq talaba uchun bu fan ham boshqa fanlar qatori tinimsiz izlanishi, o’z vaqtida darslarni tayyorlashni talab qilsa, boshqasi uchun dangasaroq talaba uchun bu darsdan qiyin dars yo’q. Ta’lim-tarbiya jarayonidagi majburiylik O’zbekiston Respublikasida ta’limni qo’yidagi turlari majburiy amalga oshiriladi.
maktabga ta’lim
umumiy o’rta ta’lim
o’rta maxsus kasb-hunar ta’limi
maktabgacha ta’lim bola shaxsnini sog’lom va yetuk, maktabda o’qishga tayyorlangan tarzda shakllantirish maqsadini ko’zlaydi.
- Umumiy o’rta ta’lim bosqichlari qo’yidagicha boshlang’ich ta’lim (1-6 sinflar) umumiy o’rta ta’lim (1-6sinflar). Boshlang’iya ta’lim umumiy o’rta ta’lim olish uchun zarur bo’lgan saboqlarni bilim ko’nikmalar asoslarini takamillashtirgan qaratilgan.
Umumiy o’rta ta’lim bilimlarining zarur ham jihatlikni beradi. Mustaqil fikrlash, takomillashgan qobiliyati va amaliy tarbiya ko’nikmalarini rivojlantirgan.
O’rta maxsus kasb-hunar ta’limi oliy maqsadida har kim umumiy o’rta ta’lim asosida akademik litsey yoki kasb-hunar kollejida o’qishning yo’nalishini ehtiyoriy ravishda takomillashtirish huquqiga ega.
|
| |
