-jadval  Umumiy holda tajriba guruhi va nazorat guruhining yakuniy natijalarining

18 
qilishi, samaradorlik ko‘rsatkichlari birdan yuqoriligi, Styudent statistikasining emprik 
qiymati kritik qiymatdan kattaligi va ishonch oraliqlarining bir-biri bilan ustma-ust 
tushmasligi, umumiy xolda tajriba guruhilarida o‘tkazilgan tajriba-sinov ishlarida 
tanlab olingan guruhlarning bilim darajasi bir biridan farq qilgan va tatqiqot ishining 
samarli ekanligni statistik usullar bilan isbotlandi va bu 2-, 3-rasmlardagi 
diagrammalarda aks ettirilgan.
2-rasm. Umumiy holda tajriba va nazorat guruhlari o‘zlashtirishining o‘rtacha 
qiymat ko‘rsatkichlari 
 
3-rasm. Umumiy holda yakuniy natijalarning samaradorlik ko‘rsatkichlari 
Olib borilgan tatqiqot ishida umumiy holda tajriba guruhlaridagi natijalar va 
nazorat guruhlaridagi natijalar bilan taqqoslanganda motivatsion qiymat mezoni 
3,98
4,01
4,00
4,02
4,03
4,02
4,06
4,02
4,03
3,46
3,48
3,48
3,50
3,50
3,49
3,53
3,51
3,51
3,10
3,20
3,30
3,40
3,50
3,60
3,70
3,80
3,90
4,00
4,10
4,20
ijo
di
y 
va
zi
fa
la
rga
qi
zi
qi
sh
o‘
z-
o‘
zi
ni
a
ngl
ash 
eh
ti
yojl
ar
i
uni
ver
si
tet
d
a 
o‘
qi
sh 
m
ot
iv
at
si
ya
sa
n’
at
v
a 
pe
da
gog
ik
a 
fa
nl
ar
i bo‘
yi
cha
bi
lim
la
ri
gr
af
ik
v
a 
tes
t
to
ps
h
ir
iq
la
ri
n
i ba
ja
ri
sh
ol
ing
an 
bi
lim
la
rn
ing
m
azm
u
n
lil
ig
i
g‘
ay
ri
oddi
y 
ja
vobl
ar
ni
is
hl
ab 
chi
qa
ri
sh 
qo
bi
liy
at
i
og‘
za
ki
(
nut
q)
v
a 
og‘
za
ki
b
o‘
lm
agan
(
b
adi
iy)
kr
ea
ti
vl
ik
pr
of
es
si
o
na
l f
ao
liy
at
da
uzo
qdan
bi
rl
as
hm
al
ar
n
i
ya
ra
ti
sh
Motivatsion qiymat
Kognitiv
Prakseologik
TG
NG
1,15
1,15
1,15
1,15
1,15
1,15
1,15
1,15
1,15
1,14
1,14
1,14
1,15
1,15
1,15
1,15
1,15
ij
od
iy 
va
zi
fa
la
rga
qi
zi
qi
sh
o‘
z-
o‘
zi
ni
a
ng
la
sh 
eht
iy
o
jl
ar
i
uni
ve
rs
it
et
da
o
‘qi
sh 
m
o
ti
v
at
si
ya
san’
at
v
a 
pedag
og
ika 
fanl
ar
i 
bo
‘y
ic
ha
bi
li
m
la
ri
gr
af
ik 
va
t
es
t 
to
ps
h
ir
iq
la
ri
ni
ba
ja
ri
sh
ol
in
ga
n
bi
li
m
la
rn
in
g
m
az
m
u
nl
il
igi
g‘
ay
ri
oddi
y 
ja
vo
bl
ar
ni
is
hl
ab 
chi
qa
ri
sh 
qo
bi
li
ya
ti
og
‘z
aki
(
nut
q)
v
a 
og
‘z
aki
bo
‘l
m
ag
an 
(ba
di
iy
) 
kr
ea
ti
v
li
k
pr
of
es
si
o
na
l 
fa
ol
iya
tda
uz
oqda
n 
bi
rl
as
h
m
al
ar
ni
ya
ra
ti
sh
Motivatsion qiymat
Kognitiv
Prakseologik
Samaradorlik ko‘rsatkichi

19 
bo‘yicha samaradorlik ko‘rsatkichlari o‘rtacha 1,15 barobarga, kognitiv mezon 
bo‘yicha 1.15 barobarga, prakseologik mezon bo‘yicha 1.15 barobarga yuqori ekanligi 
aniqlandi. 
Biz tomonidan o‘tkazilgan eksperimental ma’lumotlar tahlili shuni tasdiqlaydiki, 
biz belgilagan pedagogik shart-sharoitlarni amalga oshirish asosiy vazifa talabalarining 
universitetda o‘qish jarayonida kreativligini rivojlantirishga xizmat qiladi. 
 
XULOSA 
 
1. Ta’lim tizimini modernizatsiyalash va uni shaxs imkoniyatlariga to‘liq 
moslashtirishga ko‘maklashuvchi zamonaviy ta’lim tizimining asosiy vazifalaridan 
biri ta’lim oluvchilarda tashabbuskorlik, mustaqillik, kreativlik sifatlarini qaror 
toptirish va rivojlantirishdan iborat etib belgilangan. Shu nuqtai nazardan, 
mutaxassislar 
tayyorlash 
tizimini 
modernizatsiyalash, 
pedagogik 
faoliyat 
samaradorligini ta’minlashning asosiy shartlaridan biri ularda kasbiy faoliyatga 
nisbatan kreativ yondoshuvni rivojlantirilgan. 
2. Oliy ta’lim muassasasi talabalarining kreativligini rivojlantirish imkoniyatlari 
indvidual xususiyatlarni effektiv aniqlash va pedagogik jarayon dinamikligini 
taʼminlashga qaratilgan o‘z-o‘ziga motivatsiya berish, GEStalt psixologiyasi va inson, 
jamiyat atrof muhitga bog‘liq o‘zgaruvchi jarayonga bo‘lgan aqliy qobiliyatini nisbiy 
faoliyatga frontal moslashtirish asosida takomillashtirilgan.
3. Talabalarning kreativligini rivojlantirish o‘quv jarayonining ajralmas qismi 
hisoblanadi. Ta’lim butun jarayonning asosiy va tizimni tashkil etuvchi bo‘g’iniga 
aylangan uslubiy tayyorgarlik orqali amalga oshirilishi kerak. Shundan kelib chiqib, 
maktabgacha ta’lim talabalarini ta’lim olishning xususiyatlarini ta’kidlab o‘tish joizdir. 
Bu xususiyatlar maktabgacha ta’lim talabalarining kreativligini rivojlantirilgan. 
4. Oliy ta’lim muassasasi talabalarining kreativ qobiliyatlarini rivojlantirish 
samaradorligi o‘z-o‘zini rivojlantirishning mavjud imkoniyatlarini ratsional 
foydalanish hamda ichki va tashqi psixologik xususiyatlarni ijtimoiy munosabat 
yo‘nalishlari va faoliyat turlarining turg‘un xususiyat sifatlarini qiyosiy aniqlash 
asosida takomillashtirilgan.
5. Talabalar ijodkorligining rivojlanishi muammoli vaziyatni yaratish haqiqiy 
kreativ jarayonni modellashtirish hamda muammoning yechimini izlashni boshqarish 
orqali sodir bo‘lganligi sababli yuzaga keladi. Shuningdek, ushbu muammoli 
vaziyatlarni bilish, qabul qilish hamda hal qilish talabalarning optimal mustaqilligi 
bilan, ammo birgalikdagi o‘zaro ta’sir jarayonida o‘qituvchining umumiy rahbarligi 
ostida amalga oshirilgan. 
6. Oliy ta’lim muassasasi talabalarining kreativ qobiliyatlarini rivojlantirish 
texnologiyasi iqtidorni erkin namoyon qilishga yo‘naltirilgan o‘quv jarayonini 
individuallashtirish, mustaqil ijodiy izlanish imkoniyatlarini bosqichma-bosqich 
kengaytirish hamda kasbiy-motivatsion faoliyatning yaratuvchanlik, analitik va 
sintetik tafakkur parametrlarini izchil aniqlashga ustuvorlik berish orqali 
takomillashtirilgan. 

20 
7. Talabalarni o‘qitish natijasi kreativ shaxsni tavsiflash, o‘ziga xoslik qobiliyati, 
ijodkorlik, yangilikka intilishda namayon bo‘ladi. Kreativlikning rivojlanishi va 
namoyon bo‘lishi uchun qulay muhit nafaqat uni qabul qilish, hamda atrof-muhit 
a’zolarini bir-biri bilan rag’batlantirish bilan tavsiflanadi, kreativlikni rivojlantirish 
uchun qulay sharoit kreativ xulq-atvorni kuchaytirishi, taqlid qilish uchun ijodiy xatti-
harakatlar namunalarini taqdim etilgan. 
8. Oliy ta’lim muassasasi talabalarining kreativ qobiliyatlarini rivojlantirish 
modeli kreativ qobiliyatlar va innovatsion tafakkurning integrativ xususiyatlarini 
taʼlim maqsadlariga mos yaxlitlash hamda interfaol o‘qitish, reproduktiv-
tavakkalchilik, ijodiy-izlanishli va novatorlik faoliyatini vektorli rivojlantirish asosida 
takomillashtirilgan. 
9. Talabalarda kreativlikni rivojlantirish samaradorligi ko‘p jihatdan bir qator 
pedagogik shart-sharoitlarga bog’liq. Quyidagi pedagogik shartlar bajarilganda 
maktabgacha ta’lim yo‘nalishi talabalarining kreativ rivojlanishi samarali bo‘ladi: 
maktabgacha ta’lim yo‘nalishi talabalarning ta’lim mazmunini o‘z hayotiy tajribasi 
bilan boyitish; talabalarni kasbiy muommolarni hal qilish faoliyatiga jalb qilish; 
muammoli ta’limni ta’minlash. 

Download 0,92 Mb.