3. O‘zbekiston Respublikasida axborot texnologiyalarini keng joriy etish
borasida olib borilayotgan ishlar
Mamlakatimiz rivojlangan davlatlar qatoridan mustahkam o‘rin egallashi
uchun zamonaviy axborot (kompyuter) texnologiyalarini hayotimizning barcha
jabhalariga keng joriy etish zarur. Buning uchun, birinchidan, zamonaviy
axborot texnologiyalarini rivojlantirish, davlat muassasalari va xo‘jalik
subyektlari, muassasa va tashkilotlar, xususiy shaxslar uchun axborot xizmatini
yo‘lga qo‘yish. Ikkinchidan, ilm, fan, ta’lim, texnika, iqtisodiyot, ijtimoiy,
xalq xo‘jaligi va uni boshqarish sohalarida axborot tizimlarini shakllantirish.
Uchinchidan, respublikaning jahon axborot tizimlari va xalqaro tarmoqlarga
ulanishini ta’minlash kerak.
Davlat tomonidan tartibga solishning muhimligi va Respublikada
axborotlashtirish jarayonini tezlashtirish zaruriyatini hisobga olib, O‘zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1992 yil 8 dekabr qarori bilan Fan va
texnika Davlat Qo‘mitasi (FТDQ) qoshida Axborotlashtirish bo‘yicha bosh
10
boshqarma tuzildi. Shu asosda Axborotlashtirish haqida (1993 yil,may), EHM
va ma’lumotlar bazasi uchun dasturlarni huquqiy muxofazalash haqidagi (1994
yil, may) qonunlar qabul qilindi. 1995 yil sentabridan O‘zR FТDQ ning
Davlat patent idorasida dasturlarni huquqiy muhofazalash bo‘yicha Agentlik
ishlab turibdi. 1994 yil dekabrda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi
O‘zbekiston Respublikasining axborotlashtirish konsepsiyasini qabul qildi.
Konsepsiyaning asosiy maqsadi va unda quyilgan masalalar quyidagilardan
iborat edi:
- milliy axborot-hisoblash tarmog‘ini yaratish;
- axborotlarga tovar sifatida yondoshishning iqtisodiy, huquqiy va
me’yoriy hujjatlarini yuritish;
- axborotlarni qayta ishlashda jahon standartlariga rioya qilish;
- informatika industriyasini yaratish va rivojlantirish;
- axborotlar texnologiyasi sohasidagi fundamental tadqiqotlarni
rag‘batlanti-rish va qo‘llab-quvvatlash;
- informatika vositalaridan foydalanuvchilarni tayyorlash tizimini
muvofiqlashtirish.
Konsepsiyaning asosiy maqsadi hisobga olingan "O‘zbekiston
Respublikasining axborotlashtirish dasturi" ishlab chiqildi va u:
- milliy axborot - hisoblash tarmog‘i;
- kompyuterni matematik va dasturiy ta’minlash;
- shaxsiy kompyuter dasturlarini o‘z ichiga oladi.
2005 yil 12 mayda O’zbekiston Respublikasi aloqa va axborotlashtirish
agentligi va kompyuterlashtirish va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini
(AKT) rivojlantirish bo‘yicha muvofiqlashtiruvchi Kengash tomonidan
O’zbekiston Respublikasini axborotlashtirish bo‘yicha yangi konsepsiya va
dastur qabul qilindi.
Ushbu konsepsiyaning asosiy maqsadlari:
11
a. Axborotlashtirish bo‘yicha davlat siyosatini takomillashtirish va milliy
axborot resurslarini yaratishning asosiy yo‘nalishlarini belgilash, AKT
sohasidagi me’yoriy-huquqiy bazani va xizmatlar bozorini rivojlantirish;
b. Axborotni va axborot tizimlarining xavfsizligini ta’minlashning
usullari, metodlari va vositalarini rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlarini
aniqlash;
c. Tarmoqlar, va telekommunikatsiya tizimlari, xalqaro axborot
tarmoqlariga murojaat qilishni ta’minlash kabilarni qamrab olgan texnik
infrastrukturani jadal rivojlantirish;
d. Iqtisodiyot sektoriga, boshqarish, tijorat, fan sohalariga AKTni keng
joriy etish va aholi turli qatlamlarining zamonaviy axborot tizimlari va
resurslaridan foydalanishlari uchun shart-sharoitlar yaratish, bosqichma-bosqich
elektron hujjat almashish tizimiga o‘tish;
e. Ta’lim tizimini to‘liq axborotlashtirish, maktablar, kasb-hunar
kollejlari, akademik litseylar va oliy ta’lim muassasalari o‘quv jarayoniga
o‘qitishning ilg‘or tizimlarini, shu jumladan masofaviy ta’lim tizimini
zamonaviy kompyuter va axborot texnologiyalaridan faol foydalangan holda
joriy etish;
f. AKT sohasida ishlash uchun yuqori malakali kadrlarni tayyorlashni
tashkil etish;
g. Respublikamizda dasturiy mahsullar, kompyuter texnikasi ishlab
chiqarish va eksport qilishni rag‘batlantirishning samarali mexanizmlarini
yaratish.
Axborot texnologiyalarini rivojlantirishning 6 ta ustivor yo‘nalishi
quyidagilardan iborat:
2. Davlat statistika tizimi, kredit-moliya va bank tizimlari;
3. Elektron ma’lumotlar bazasi;
4. Fan-texnika axboroti tarmog‘i;
12
5. Тa’lim, kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlash, ijtimoiy muhofaza
va sog‘likni saqlash sohalari axborot tizimlari;
6. Ma’lumotlarni uzatish va aloqa tizimlari;
7. Favqulodda holatlarning oldini olish va xabar berishning axborot
tizimlari.
Hozirgi paytda Vazirlar Mahkamasi, Markaziy bank, Тashqi iqtisodiy
faoliyat milliy banki, Тashqi ishlar vazirligi, Makroiqtisodiyot va statistika
vazirligi, Davlat mulki qo‘mitasi, Тashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi, Fan-
texnika axborotining respublika tarmog‘i, Aholi bandligi xizmatining
kompyuter tizimi, Ichki ishlar organlarining yagona axborot tizimi, Adliya
vazirligining axborot tizimi va boshqalar ishlab chiqilmoqda.
Bugungi
kunda
kompyuter
va
axborot
texnologiyalari,
telekommunikatsiyalar
tarmoqlarini,
ma’lumotlar
uzatishni,
Internet
xizmatlariga
kirib
borishni
rivojlantirish
va
zamonaviylashtirish
Respublikamizda ustuvor o‘rinlarga chiqmoqda.
Iqtidorli yoshlar ishtirokida respublikada Internet-festivallari, Internet-
forumlar o‘tkazish odat bo‘lib qoldi, shaharlar va qishloqlarda Internet
tarmog‘idan jamoa bo‘lib foydalanish punktlari soni tobora ko‘paymoqda,
axborot xizmatlari turlari sezilarli darajada kengaymoqda, ularning servisi
yanada intellektualroq bo‘lib bormoqda.
Prezidentimiz Islom Karimov 2001 yil may oyida Oliy Majlisning V
sessiyasida so‘zlagan nutqida kompyuterlashtirish va axborot texnologiyalarini
ishlab chiqarishga, maktablar va oliy o‘quv yurtlari dasturlariga, odamlarning
kundalik turmushiga joriy etish bo‘yicha O‘zbekistonning yuksak darajalarga
erishishi yuzasidan aniq vazifalarni qo‘ydi.
Jamiyatni kompyuterlashtirish, axborot texnologiyalarini rivojlantirish
bo‘yicha vazifalarni hal etish uchun 2002 yil 30 mayda O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining "Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va
13
axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish to‘g‘risida"gi Farmoni
qabul qilindi.
Farmonda
belgilangan
chora-tadbirlarning
amalga
oshirilishi
axborotlashtirishning milliy tizimlari barpo etilishini, iqtisodiyotga va
jamiyatning har bir a’zosi hayotiga kompyuter texnikasi va axborot
texnologiyalari ommaviy joriy etilishi uchun shart-sharoitlarni ta’minlaydi,
jahon bozorida mamlakatimiz iqtisodiyotining raqobatbardoshlilik darajasini
oshiradi.
Prezident Farmonini bajarish yuzasidan Vazirlar Mahkamasi qaror qabul
qildi va 2002-2010 yillarda kompyuterlashtirish va axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarini
rivojlantirish
dasturini
tasdiqladi,
ularda
telekommunikatsiyalar va ma’lumotlar uzatishni rivojlantirish, resurslardan
foydalanish, Internet tarmog‘ida o‘z saytlarini yaratishning maqsadli
yo‘nalishlari belgilandi.
Iqtisodiyot tarmoqlari va jamiyatning axborotni tezkor ayirboshlashga,
jahon axborot resurslariga kirib borishiga bo‘lgan yuqori ehtiyoji, ta’lim –
jarayonlarini va kishilarning kundalik turmushini kompyuterlashtirish zaruriyati,
shuningdek, axborot va ma’lumotlar bazasi saqlanishini ta’minlash ehtiyoji
ushbu muhim qarorlar qabul qilinishi uchun asos bo‘ldi.
Dasturiy vositalarni ishlab chiqarish, mamlakatimizning o‘zida kompyuter
texnikasi va buyumlarini ]ishlab chiqarishni rivojlantirish chora-tadbirlari
birinchi darajali vazifalar etib belgilangan. Shu munosabat bilan kompyuterlar,
va ular uchun butlovchi buyumlar, dasturiy vositalar keltirish, o‘qitish va
axborot xizmatlari ko‘rsatish bo‘yicha bir qancha soliq va bojxona imtiyozlari
joriy etildi.
Ko‘rsatib o‘tilgan chora-tadbirlar mamlakat iqtisodiyoti samaradorligi
o‘sishida telekommunikatsiyalar, kompyuter va axborot texnologiyalarining faol
roli oshishini, odamlarning faoliyati va turmushi texnik qurilmalar va
xizmatlarning eng zamonaviy turlari bilan jihozlanishini ta’minlash,
14
Respublikaning jahon jarayonlariga muvaffaqiyatli integratsiyalashuvi imkonini
beradi.
Axborot tizimlari v
a texnologiyalarini joriy etishni rivojlantirishning
Prezidentimiz Farmonida ko‘rsatilgan ustivor yo‘nalishlaridan biri ushbu
jarayonning huquqiy-me’yoriy asoslarini takomillashtirishdir. Bugungi kunga
kelib ushbu yo‘nalishda ham salmoqli ishlar amalga oshirildi, jumladan
O‘zbekiston Respublikasining «Axborotlashtirish to‘g‘risida» (11.12.2003 y.),
|
