-jadval  2022-2024 yillarda O‘zbekiston respublikasi bo‘yicha uzum

20 
Oxirgi yillarda uzum yetishtirishni to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilganligi 
uchun uzum yetishtiruvchi fermer va klaster xo‘jaliklari katta 
muvaffaqqiyatlarga erishayotganligi sezilarli darajada ko‘rinmoqda.
O‘zbekiston respublikasi viloyatlarida, jumladan Buxoro 
viloyatida ham tok maydonlari oxirgi yillarda oshib borishi bilan birga, 
hosildorlik va yalpi hosil ham oshib borayapti. 
5-jadvalda O‘zbekistonning janubiy viloyatlaridan biri bo‘lgan
Buxoro viloyati tumanlaridagi barcha toifadagi xo‘jaliklarda 2022-
yilda uzum mahsulotlarini oyma-oy yetishtirish bo‘yicha bashorat 
(prognozi) ko‘rsat- kichlarining ma’lumotlari keltirilgan.
Xalqimizni yil davomida sarxil uzum va quruq meva (mayiz) va 
uzum sharbatlari bilan ta’minlashda uzum navlarini yilning turli 
mavsumlarda pishishini e’tiborga olib, ya’ni erta, o‘rta va kechpishar 
toifalarga bo‘lib ekilishi, shuningdek, xo‘raki, mayizbop va vinobop 
turlarini alohida - alohida maydonlarga ekib, har bir uzum turi navlarida 
o‘ziga xos yetishtirsh agrotexnologiyalari mavjudligiga ham e’tibor 
qaratgan holda parvarishlash lozimlini eslatib o‘tmoqchimiz. 
Bundan tashqari, qishki mavsumda uzum yetishtirilmaydigan olis 
o‘lkalarni uzum mahsulotlari bilan ta’minlash, daromad manbaini 
oshirish maqsadida uzoq saqlanadigan, transportabelli uzum navlarini 
yetishtirishda nimalarga e’tiborni qaratish kerakligi, qanday 
agroparvarishlash tadbirlarini amalga oshirish lozimligi, himoyalash 
saqlash, tashish va h.k. tadbirlarni ilmiy-asoslangan texnologiya 
asosida olib borishi va har bir fermer xo‘jaligi va klasterlar chuqur bilim 
va malakaga ega bo‘lishi lozim. Shunda, yetishtirilgan mahsulotdan 
ko‘zda tutilgan hosil, yuqori va samarali daromad qo‘lga kiradi. 6-
jadvalda O‘zbekiston Respublikasida tokzorlar maydoni, hosildorlik va 
yalpi hosil bo‘yicha barcha toifadagi xo‘jaliklarda 2005.14.01 da 
bo‘lgan ma’lumotlar keltirilgan. 6-jadvalda keltirilgan ma’lumotlardan 
shu narsa ko‘rinib turibdiki, respublika bo‘yicha o‘rtacha hosildorlik 
60.2 s/ga.ni tashkil qiladi. Yuqori hosildorlikka erishgan- lardan: 
Buxoro, Xorazm, Farg‘ona, Navoiy, Samarqand kabi viloyatlar 
peshqadamlar safida ekanligi ko‘rinib turipti. 
6-jadval 
ma’lumotlarining tahliliga ko‘ra, O‘zbekiston 
Respublikasi tuproq-iqlim sharoiti uzum yetishtirish va yuqori sifatli 
hosil olish uchun juda mos keladigan hudud hisoblanadi. Bu yutuqlarni 
yanada mustahkamlash uchun yurtimizda uzumchilik tarmog‘ini ilg‘or 
sohalar qatoriga kiritish uchun ilmiy-asoslangan resurstejamkor 
innovatsion agrotexnologiyalarni qo‘llash, maqbul navlar bo‘yicha 

21 
uzumzorlar barpo qilishda eng zamonaviy tok yetishtirish usullaridan 
foydalanish, ularni o‘g‘itga, suvga va qator oralariga ishlov berishga 
bo‘lgan ehtiyojlarini to‘liq ta’minlash, jadallashgan ilg‘or 
texnologiyalarni 
qo‘llaydigan 
uzumzorlarni 
barpo 
qilish, 
simbag‘azlardan foydalanish, tomchilatib sug‘orishni qo‘llash, biousul 
va kasallik va zararkunandalardan himoya qilishning zamonaviy 
samarali usullarini qo‘llash va ishlab chiqarishga joriy qilish, sanoatbop 
uzumlarni chetga chiqarishni tashkillashtirish, saqlash va quritish 
usullaridan to‘liq foydalanish kabi jarayonlarni amalga oshirish lozim 
bo‘ladi. 
Hozirgi 
sanoatlashtirilgan 
uzumchilikda 
intensiv 
tipdagi 
tokzorlarda istiqbolli, eksportbop yuqori va muttasil sifatli hosil 
beradigan hamda shu bilan birgalikda mayizbop uzumlarning chiqish 
foizi yuqori bo‘lgan uzum navlarini yetishtirish dolzarb vazifa 
hisoblanadi. Sug‘orma uzumchilik bilan shug‘ullanayotgan viloyatlar 
tuproq-iqlim sharoitida ham oxirgi yillarda sanoatbop uzum navlaridan 
bog‘ barpo qilishga katta e’tibor berilmoqda va ularning maydoni 
keskin oshib bormoqda. 
Sug‘orma uzumchilik bilan shug‘ullanayotgan suv taqchil 
tuproq-iqlim sharoitidagi viloyatlar sharoitida ham oxirgi yillarda 
sanoatbop uzum navlaridan bog‘ barpo qilishga katta e’tibor 
berilmoqda va ularning maydoni keskin oshib bormoqda. 
Shu bilan birgalikda ushbu hududlarda mayizbop uzumlarning 
chiqish foizi yuqori bo‘lgan uzum navlarini yetishtirish dolzarb vazifa 
bo‘lib qolmoqda. 
Tuproq- iqlim sharoitlarining qulayligi, ajoyib uzum navlarining 
mavjudligi, ulardan yuqori, mo‘l va sifatli hosil olish imkoniyatini 
beradi. Uzum va mayiz yetishtirish ilmiy nuqtai nazardan o‘ziga xos 
xususiyatlarga ega mehnat talab etadigan jarayondir. Yuqori sifatli ko‘p 
hosil yetishtirish uchun sohibkor bog‘bonlar o‘z mintaqasiga xos 
bo‘lgan uzum navlarini nazariy bilimlari va ko‘p yillik amaliy 
ko‘nikmalarini birga hamohang qo‘llashi kerak bo‘ladi. Tok parvarishi 
davomidagi har bir ishlov hosil miqdoriga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi 
mumkin. Ushbu darslikda bog‘bon-sohibkorlar duch kelishi mumkin 
bo‘lgan fiziologik, fitopatologik va ekologik masalalar haqida so‘z 
yuritiladi. Mamlakatimizda oxirgi yillarda amalga oshirilayotgan 
Respublika va Oliy Majlis tomonidan qabul qilingan agrar va siyosiy 
sohaga oid bir qator qonunlar,

22 

Download 4,88 Mb.