Innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat universiteti

Download 4,88 Mb. Pdf ko'rish
bet	30/126
Sana	29.06.2024
Hajmi	4,88 Mb.
	#266182

1 ... 26 27 28 29 30 31 32 33 ... 126

Bog'liq
13247 1 1A9EEE48773520B6BF4B658DD1DE193166AF19D1 (1)

To‘q tusli bo‘z tuproqlar

Tipik bo‘z tuproqlar.
Bu xildagi tuproqlar bo‘z tuproqli
mintaqaning o‘rta qismini egallab asosan dengiz sathidan 400-500 m

dan 600-800 m gacha balandlikda uchraydi. Ayniqsa, Chirchiq va
Ohangaron daryolarining yuqori adir va qiyaliklarida va ular atrofidagi
tog‘oldilarida katta maydonni egallaydi. Shuningdek Farg‘ona vodiysi
atrofidagi tog‘oldi qiyaliklari va adirlarda, Zarafshon tog‘oldi
qiyaliklari va yuqori terassalaridya Kitob-Shahrisabz tog‘ oralig‘i
cho‘kmasida, Surxondaryoning yuqori terassalarda hamda ularga
tutashgan tog‘ osti qiyaliklarida ham uchraydi.
To‘q tusli bo‘z tuproqlar
. To‘q tusli bo‘z tuproqlar tog‘oldilarida,
tog‘ yon bag‘irlarining quyi qismlarida tog‘oldi qiyaliklarida va tog‘lar
oralig‘idagi daryo vodiylarida tarqalgan. Asosan dengiz sathidan 800-
1400m balandlikda, shuningdek, Turkiston, Oloy tog‘ tizmalari, Nurota
va Zarafshon tog‘ tizmalarining nam kamroq bo‘ladigan yon
bag‘irlarida 1600 m gacha balandlikda uchraydi.
To‘q tusli bo‘z tuproqlarda chirindi qatlamining qalinligi 16-20 sm
bo‘lib, chimli gorizontining qalinligi 40-80 sm keladi. Karbonatlarniig
asosiy qismi 50 -100 sm chuqurlikda joylashgan.
Tog‘oldi mintaqasida bu xildagi tuproqning ustki qatlamini
ko‘pincha suv yuvib ketib, uning unumdorligini pasaytirib yuboradi.
Keyingi yillarda yangi irrigatsiya inshootlari qurilishi munosabati bilan
to‘q tusli bo‘z tuproqlar maydoni ancha kengaymoqda. Bo‘z tuproqlar
bog‘ va tokzor barpo etish uchun eng yaxshi yerlardan hisoblanadi.
Respublikada bo‘z o‘tloq, o‘tloq bo‘z tuproqlar 783000 ga, shundan
sug‘orib dehqonchilik qilinadigan yerlar-423000 gektarni tashkil etadi.
Jigarrang tusli va tog‘ o‘rmon tuproqlar o‘rtacha balandlikdagi
tog‘li yerlarda, dengiz sathidan 1400-2300 m gacha balandlikda katta
maydonlarni egallaydi. O‘simliklar mo‘tadil ilik iqlim sharoitida
rivojlanadi. Yiliga 600-1500 mm gacha, ayrim joylarda esa 1800 mm
gacha yog‘in yog‘adi. Yozning ikkinchi yarmi va kuzning birinchi
yarmida yog‘ingarchilik deyarli bo‘lmaydi. Bu xildagi tuproqlarning
ustki qismi chirindiga nihoyatda boy, ostki-chuqurroq qatlamda esa
kamroq.
Shuningdek
uning
tarkibida
zararli
tuzlar
(bi,

57
gidrokarbonatlar) joylashgan. Ustki qatlami fosfor va kaliyga boy.
Suvni yaxshi singdiradi.
Jigarrang tusli tuproq strukturali bo‘lganligi uchun suv: eroziyasiga
chidamli, g‘ovakligi, qovushqoqligi, shuningdek suv-havo o‘tkazish
xossalari yaxshiligi bilan ajralib turadi. Jigarrang tusli tuproq tarqalgan
mintaqada yog‘inlarning ko‘p tushishi, sug‘ormasdan meva-chevalar
yetishtirishga imkon beradi

Download 4,88 Mb.

1 ... 26 27 28 29 30 31 32 33 ... 126

Download 4,88 Mb.

Pdf ko'rish