|
O‘suv davri va unda kechadigan fenologik fazalarBog'liq 13247 1 1A9EEE48773520B6BF4B658DD1DE193166AF19D1 (1)O‘suv davri va unda kechadigan fenologik fazalar
. O‘suv davriga
- tokning o‘sishi, rivojlanishi, hosil berishi kabi jarayonlar majmuasini
o‘z ichiga oladi. Tokda o‘suv davri erta ko‘klamda shira harakatidan
boshlanadi. Keyin kurtaklar uyg‘onib, novdalar, barglar, to‘pgullar va
jingilaklar rivojlanadi, tok gullaydi, kurtaklar shakllanadi, g‘ujumlar
rivojlanib pishadi, novdalar pishib yetiladi va u o‘suvdan tuxtab,
barglari to‘kiladi (xazonrezlik boshlanadi).
O‘suv davri, asosan, (5 fazaga bo‘linadi:
shira harakati, novda va
to‘pgullarning o‘sishi, gullash, g‘ujumlarning o‘sishi va pishishi,
novdalarning pishishi va barglarning to‘kilishi (xazonrezlik)
kabi
jarayonlari ketma-ketligida rivojlanadi.
Har bir rivojlanish fazasining xususiyatlarini e’tiborga olib, ularda
kerakli agrotexnik parvarishlash tadbirlari rejalashtiriladi. Fazalarning
boshlanishi va davom etishi tuproq-iklim sharoitlari, uzum navi, joy
sharoitlari, tok tupining yoshi, ob-havo xususiyatlariga bevosita bog‘liq
bo‘ladi.
Shira harakati - o‘suv davrining biriichi fazasi
hisoblanib,
bahorning dastlabki oylaridan novdalarida shira harakati boshlanib
kurtaklar yozilg
i
niga qadar davom etadi. Tokning kesilgan yoki
shikastlangan, zaxa yegan joylaridan suyuqlik-shirasi («tok ko‘z yoshi
» deb ham ataladi) ajraladi. Katta yoshdagi tupdan bir sutkada 2-3 l
gacha shira oqishi mumkin. Tarkibida (1 l da) 1-2 mg quruq modda,
qisman mineral moddalar (K, Ca, P, Mg va h. k.) bo‘ladi. Shira
oqishining tok tupiga deyarli zarari yo‘q. Tuproqda nam
yetishmaganda, ildizi sovuqdan zararlanganda shira oqmasligi mumkin.
Birinchi faza boshlanishida tok o‘simligida chuqur fiziologik va
biokimyoviy jarayonlar sodir bo‘ladi. Unda shira harakati
jadalashmasdan oldin tokzorlarda simbag‘azlarni tartibga solish, zang
93
va madanglarni bog‘lash, mineral o‘g‘itlarni solish, tuproqni chuqur
yumshatish kabi agrotexnik tadbirlar o‘z vaqtida bajarish o‘g‘itlash,
sug‘orishning me’yor va muddatlari keskin ta’sir qiladi.
|
| |
