-sinf uchun «Tabiatshunoslik» fanidan «Ekologiya» mavzusida

— Chekish, spirtli ichimJiklar ichishning qanday zararli to- 
monlari bor, gapirib bering.
— Barakalla. H ech qachon chekmang. Spirtli ichimliklarni 
tatib ko‘rmang.
III. Yangi mavzu bayoni.
— Qani aytingchi, odam tirik tabiatning bir bo ‘lagi deganda 
nim ani tushunasiz?
— Odam hayvondan nimasi bilan farq qiladi?
— Nima uchun tabiatni muhofaza qilishimiz bilan biz o‘z 
sog‘lig‘imizni asraymiz?
— Barakalla, fikrlaringiz juda to ‘g‘ri.
0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 50-moddasida 
fuqarolar atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo‘- 
lishga rnajbur ekanligi uqtirilgan.
Kitobdan foydalanish.
— Ekologiya so‘zi radio, tele-radio dasturlarida, gazeta va jumal 
sahifalarida tez-tez tilga olinadi. «Ekologiya» so‘zi yunoncha 
«ekos»
— uy va 
«logos»—
fan m a’nosini bildiradi. Demak, ekologiya barcha 
tirik mavjudotning umumiy uyi haqidagi, ya’ni tabiat haqidagi 
fandir. Ekologiya, masalan, o ‘simliklar, hayvonlar va odam bilan 
qanday bog‘langanini o'rganadi. Tirik mavjudotni o ‘rab olgan 
barcha narsani ekolog olim lar atrof-m uhit, deb atashadi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 54-moddasida 
mol-mulkdan foydalanish ekologik muhitga zarar yetkazmasligi, 
fuqarolar, yuridik shaxslar va davlatning huquqlarini hamda qo- 
nun bilan himoyalangan manfaatlarini buzmasligi belgilangan.
Boshqotirmani yeching
1 3 5

1. Nima hosil beradi?
2. Noyob hayvon turi.
3. Tunni nima yoritadi?
4. Isinish manbayi.
5. Nima bilan nafas olamiz?
6. Bulbul nimaga oshiq?
7. Dunyoda eng oliy zot kim?
8. lkki urkachli sahro zahmatkashi.
Jonli tabiat bilan jonsiz tabiatning o ‘zaro bog‘liqligi
(o ‘quv- 
chilar doskada bajaradilar).
— Kitobingizdagi 68-rasmda tasvirlangan manzaralami diqqat bilan 
ko‘rib chiqing. Jonli va jonsiz tabiat o ‘rtasidagi qanday bog‘lanishni 
tushundingiz? Nima uchun kungaboqar quyosh harakatiga mos 
ravishda o‘z holatini o'zgartirishini o ‘ylab ko‘ring. So‘zlab bering.
— 69-rasmda tasvirlangan manzarani diqqat bilan ko‘zdan 
kechiring. Nimalarni ko'ryapsiz?
— T o ‘g‘ri, hayvonlar o ‘zaro qanday bog‘langan?
Ekologik halokat.
—
Olimlar tabiatni kuzatib, okeanlar, dengizlar, ko‘llar va suv 
havzalarining eng yuza qatlamida xilma-xil hayot qaynashini aniq- 
lashgan. Bu yerda hamma narsa bor. Bakteriyalar, baliqlar, lichinka- 
lar va boshqalar. Ulaming hammasiga joy yetarli. Hayotimizga nima 
xavf soladi? Neft! Neft hozirgi zamon sanoatining muhim xom- 
ashyosi. Neft suvdan yengil bo'lishini bilasiz. Shuning uchun neft 
dengizga tushganda, suv yuziga yupqa parda shaklida yoyiladi. Ma- 
salan, kemalar halokati tufayli dengizga to'kilgan neft xavf tug‘diradi.
Bunda hech qanday bakteriya ham yordam bermaydi. Suvda suzib 
yuruvchi qushlar ko‘plab nobud bo‘ladi. Chunki neft qushlar pati- 
dagi moyni eritib yuboradi va bevosita ular terisiga salbiy ta’sir qiladi.
Darsning yakuni.

Download 4,78 Mb.