Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati

262 
2.
Mehmonov S.U Byudjet hisobi. O‘quv qo‘llanma. T: Fan va texnologiya 
2012. 
3.
Ostanaqulov M. Byudjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi. O‘quv 
qo‘llanma. T.: "IQTISOD-MOLIYa", 2009. 
4.
Ostanaqulov M. Byudjet hisobi. Darslik. T.: "TALQIN", 2008. 
5.
Mirziѐyev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy 
javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo`lishi kerak. – T.: 
O`zbekiston, 2017. – 66 b.
6.
 
«O`zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo`yicha Harakatlar 
strategiyasi to`g`risida» O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 
fevraldagi PF-4947-sondli farmoni.
 
 
MOLIYAVIY HISOBOTNING XALQARO STANDARTLARIGA 
O‘TISHNING TASHKILIY-ILMIY ASOSLARI 
Jumayeva Gulrux Jo‘raqulovna-QarMII, 
“Buxgalteriya hisobi va audit” kafedrasi dotsenti 
O‘zbekiston bugungi kunda jahon hamjamiyatining faol ishtirokchisiga aylanib 
borayotganligini dunyo miqyosida o‘tkazilayotgan sammitlardagi ishtiroki ham 
ko‘rsatib turibdi. Xususan, joriy yilning 19 may kuni Xitoy shimoli-g‘arbidagi Sian 
shahrida bo‘lib o‘tgan “Markaziy Osiyo-Xitoy” Sammitida O‘zbekiston Resbublikasi 
Prezidenti Sh.Mirziyoyevning ishtiroki ham alohida ahamiyat kasb etdi. Aynan, 
Sammitda ta’kidlanganidek. “Dunyoga farovon Markaziy Osiyo kerak. Bu jahon 
iqtisodiyotining tiklanishiga ham kuchli turtki beradi”
3
.
Shuday ekan, O‘zbekistonda xorijiy investitsiyalar ko‘lamini kengaytirish, 
xalqaro fond bozorlaridagi ishtirokini kuchaytirish dolzarb masala hisoblanadi va 
bunda hisob-kitob tizimini umume’tirof etilgan xalqaro standartlar asosida tashkil 
etish davr talabidir. Ma’lumki, buxgalteriya hisobi “biznes tili” deb qabul qilingan. 
Chunki, iqtisodiy subektlar bir-biri bilan iqtisodiy aloqada bo‘lar ekanlar, ular o‘z 
3
https://kun
uz/11143384 

263 
sheriklarning moliyaviy holatini yaxshi bilishlari shart. Moliyaviy holatini o‘rganish 
uchun esa uning moliyaviy hujjatlarini tushunishlari, hamkorlikdagi sub’yektlar bir-
biriga zid kelmaydigan bir xil tamoyil va qoidalar asosida moliyaviy hisobotlarni 
tayyorlashlari zarur. Bir so‘z bilan aytganda, moliyaviy hisobot tiniq va aniq hamda 
eng asosiysi ishonchli bo‘lishi lozim. 
Shunday ekan, bugungi kunda mulkchilik va tarmoq shaklidan qat’iy nazar, 
barcha xo‘jalik yurituvchi subektlarda moliyaviy hisobotlarini milliy standartlardan 
xalqaro standartlar asosida tuzish muhim hisoblanib, xalqaro standartlar asosida 
tuzilgan moliyaviy hisobotlarni xorijiy investorlar tomonidan tanishish imkoniyatiga 
ega bo‘lishi va o‘zining sarmoyasini kiritish bo‘yicha qarorlar qabul qilishlarida 
yengilliklar tug‘diradi. 
Ma’lumki, buxgalteriyaning maqsadi – turli foydalanuvchilarni ma’lumotga 
bo‘lgan ehtiyojini, ushbu ma’lumotni olish uchun eng kam sarf-xarajatlar bilan 
qondirishdan iborat. Bunda qarorlarni qabul qilish uchun axborot tizimdan 
foydalanish natijasida olinishi mumkin bo‘lgan iqtisodiy naflar ushbu tizimga ketgan 
xarajatlardan ustun bo‘lishi lozim. 
Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari dunyo miqyosida moliyaviy hisobot 
standartlarining yaqinlashishida, kelishuvida va yanada yaxshilanishida muhim rol 
o‘ynadi. MHXSlarining afzalliklari va foydalanish maqsadlari quyidagi;lardan iborat: 
-
ko‘pchilik mamlakatlarda hisob va hisobotga qo‘yiladigan milliy talablar 
uchun asos bo‘lib xizmat qilish; 
-
hisob va hisobotga nisbatan o‘z talablarini ishlab chiqayotgan alohida 
mamlakatlar uchun xalqaro etalon sifatida ishlatilishi; 
-
fond birjalari va tartibga soluvchi organlar tomonidan moliyaviy hisobotni 
Moliyaviy hisobotlar xalqaro standartlariga mos ravishda tuzilishini talab qilgan 
hollarda; 
-
kapital bozorlari uchun standartlar ishlab chiqishda to‘lig‘icha Moliyaviy 
hisobotlar xalqaro standartlariga asoslanishga qaror qilgan Yevropa Komissiyasi kabi 
milliy organlar tomonidan ishlatishi; 
-
Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari talab qilinmaydigan mamlakatlarda 

264 
ham kompaniyalar soni ortganligi tufayli foydalanilishi. 
Yuqoridagi qaydlardan ko‘rinadiki, Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari 
dunyo miqyosida yanada kengroq foydalanilmoqda va tan olinmoqda. Hatto ba’zi 
mamlakatlar Moliyaviy Hisobotning Xalqaro Standartlari (MHXS) ni o‘z 
standartlaridek o‘zgarishlarsiz ishlatishmoqda, ba’zilari esa mamlakat xususiyatidan 
kelib chiqib ba’zi o‘zgarishlarni kiritmoqdalar. Xalqaro yirik kompaniyalar 
tomonidan Moliyaviy hisobotlar xalqaro standartlaridan foydalanish ular uchun 
qulayligi ta’kidlanmoqda. O‘zbekistonda ham ushbu yo‘nalushda bir qator huquqiy, 
uslubiy asoslar yaratilmoqda. Ammo tahlillardan ko‘rinadiki, milliy iqtisodiyotimizda 
moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga o‘tishda nafaqat huquqiy va uslubiy, 
balki o‘z yechimini kutayotgan tashkiliy asoslarni ham yaratish maqsadga muvofiq 
hisoblanadi. Chunki, MHXS talablariga umumiy yondashuvlar qiyosiy tahlil 
qilinganda mavjud farqlar tashkiliy asoslarga bevosita bog‘liqligini asoslaydi. 

Download 8,84 Mb.