28
4
Ashyoviy buyum sifatida bir
doiraviy aylanishdan sо‘ng
qayta tiklanadi
Bir necha doiraviy aylanishdan sо‘ng
amortizatsiyalanib,
pul
shaklidan
asosiy kapital shakliga aylanadi
Ko‘rinib turibdiki, ushbu iqtisodchilar kapitalistik iqtisodiy tuzumning ijtimoiy
mohiyatini ochish uchun masalaga bir tomonlama yondashib, ishlab chiqarish
omillarining
qiymatiga
e’tiborni
qaratgan.
Mamlakatimiz
olimlaridan
SH.Shodmonov, R.Alimov, T.Jo‘rayevlar Farb olimlarining ayrimlari tomonidan
kapitalni bir tomonlama, ya’ni uning kiymat tarafini e’tiborga olganliklari, boshqalari
esa iqtisodiy tushunchalarning tarixiyligini e’tibordan chetda koldirib, uning moddiy
obekti, narsa va hodisalarning ashyoviy tomonini ko‘rsatganliklari va shuning uchun
kapital doimiy, o‘zgarmas tushuncha, deb e’tirof etganliklarini ta’kidlab, kapital
mazmunini quyidagicha bayon qilishgan: «Biz bu ikki xil tushunchani bir tanganing
ikki tomoni, bir tushunchaning, ya’ni kapital tu-shunchasining ikki tomoni: uning bir
tomoni moddiy va ashyoviy kurinishi, ik-kinchi tomoni esa uning kiymat ko‘rinishi
ekanligini e’tiborga olamiz va uni bozor iqtisodiyoti sharoitida kapital deb
ishlatamiz».[7]
Hozirgi kunda iqtisodchi olimlar o‘rtasida munozaraga sabab bo‘layotgan
masalalardan biri - kapitalni iqtisodiy kategoriya emas, balki buxgalteriya hisobi
kategoriyasi sifatida e’tirof etish lozimligidir. Bizningcha, bunday munozaraga o‘rin
bermaslik lozim. Chunki kapital, avvalambor, iqtisodiy kategoriya sifatida barcha
iqtisodiy fanlarning asosi bo‘lib hisoblanadi. Buxgalteriya hisobi ham iqtisodiy fan
sifatida iqtisodiy tushuncha va qonuniyatlarni o‘z maqsadi va vazifalari doirasida
tadqiq etadi. Kapital tushunchasi buxgalteriya hisobi nuqtai nazaridan ham
o‘rganilishi tabiiydir.
