4
KIRISH
Magistrlik dissertatsiyasi mavzusining asoslanishi va dolzarbligi. Bugungi
kunda jahonda davom etayotgan globallashuv jarayoni, rivojlanish darajasidan
qat’iy nazar, dunyodagi barcha mamlakatlarda o’z ta’sirini ko’rsatmoqda. Davom
etayotgan global moliyaviy-iqtisodiy inqiroz esa ushbu raqobat kurashini yanada
keskinlashtirmoqda. Mamlakat iqtisodiyotining barqaror va izchil o’sishiga
erishishning asosiy omili uning raqobatdoshligini oshirishdan iborat.
Faqat shu
yo’lgina mamlakatning yer yuzidagi rivojlangan davlatlar qatoridan munosib o’rin
egallashini ta’minlay oladi.
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ijtimoiy – iqtisodiy rivojlanish va
iqtisodiyot tarmoqlaridagi tarkibiy o’zgarishlar shuni anglatadiki, erishilayotgan
yutuq va muvaffaqiyatlarning asosida iqtisodiyot va uning etakchi tarmoqlarini
modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilash,
ishlab chiqarishni
diversifikatsiya qilish jarayonlarining o’rni kattadir. Shu nuqtai nazardan qarab,
amalga oshirilayotgan islohotlarning mohiyati va tamoyillarini tahlil qilish,
modernizatsiya va ishlab chiqarishni diversifikatsiya qilish jarayonlarining nazariy
asoslarini tadqiq etish muhim ahamiyat kasb etadi.
Ishlab chiqarishning globallashuvida iqtisodiyot va uning etakchi tarmoqlarini
modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilash ushbu tarmoqlarda ishlab
chiqarishni diversifikatsiya etishga olib keladi,
pirovardida mamlakat, korxona va
mahsulotning ichki va tashqi bozordagi raqobatdoshligi, aholining ish bandligi
ortadi, uning turmush darajasi yuksaladi hamda mamlakatning barqaror iqtisodiy
o’sishi ta’minlanadi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev ta’kidlaganidek
“iqtisodiyotimizning jahon bozoridagi raqobatdoshligini yanada oshirish, uning soha
va tarmoqlarini modernizatsiya va faol diversifikatsiya qilishdir.
1
. Ishlab
chiqrishning globallashuvida sanoat korxonalarini texnologogik yangilash va
modernizatsiyalash muhim axamiyat kasb etadi.
1
Mirziyoev, Shavkat Miromonovich Milliy taraqqiyot yo’limizni qat’iyat
bilan davom ettirib, yangi bosqichga
ko’taramiz. - Toshkent: «O’zbekiston» NMIU, 2017. - 92 b.
5
O’zbekistonda sanoat tarmoqlarini barqaror rivojlantirishda davlatning roli,
birinchi navbatda, makroiqtisodiy barqarorlikni ta’minlash maqsadida milliy
iqtisodiyot tarmoqlarini tartibga solish, sanoat tarmoqlariga ta’sir
etuvchi tashqi
salbiy omillarni bartaraf etish, eksportni rag’batlantirish, soliqqa tortishda imtiyozlar
berish, moliya-kredit mexanizmlarini rivojlantirish masalalaridan iborat. Bu
jarayonlar bevosita qonuniy-huquqiy jihatlar va institutsional o’zgarishlarga
asoslangan holda davlat tomonidan tartibga solinishi lozim.
O’zbekiston Respublikasini 2017-2021 yillarda yanada rivojlantirish bo’yicha
Harakatlar strategiyasining “Iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirishning
#
ustuvor
/
yo’nalishari” deb nomlanuvchi 3-bandida ham xalqaro iqtisodiy
hamkorlikni rivojlantirish, shu jumladan yetakchi xalqaro va xorijiy moliyaviy
institutlar bilan aloqalarni kengaytirish yo’li bilan, puxta o’ylangan tashqi qarz
siyosatini
amalga oshirishini davom etish, jalb qilingan xorijiy investitsiyalar va
$
kreditlardan
@
samarali
2
foydalanish belgilangan
2
.
Sanoatda yuqori texnologiyali, zamonaviy korxonalar va quvvatlarni ishga
tushirish, ishlab chiqarishni texnik va texnologik jihatdan yangilash va
modernizatsiyalash, investitsiya jarayonini takomillashtirish,
jahon bozorlariga
chiqishning asosiy omili hisoblangan to’laqonli raqobat muhitini shakllantirish
belgilangan. Mamlakatimiz iqtisodiyotini tarkibiy o’zgartirish, tarmoqlarni
modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilashga doir loyihalarni amalga
oshirish uchun investitsiyalarni jalb qilish borasida bajarilayotgan ishlar alohida
e’tiborga loyiq. Shu jihatdan, respublikamizda ishlab chiqarishning globallashuvida
texnologik
yangilanish
va
modernizatsiyalash
faoliyatini
rag’batlantirish
mexanizmini takomillashtirish va unda fan va texnika yutuqlarini joriy qilish
yo’llarini tadqiq qilish bugungi kunning muhim va dolzarb masalalaridan biri bo’lib
hisoblanadi.
Ushbu magistrlik dissertatsiya ishi ishlab chiqarishning globallashuvida
texnologik yangilanish va modernizatsiyalashning
holatini tahlil etish, uning
2
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar
strategiyasi to’g’risida”gi PF-4947-son Farmoni, 2017 yil 7 fevral.
6
mazmun va mohiyatini ilmiy asoslash hamda samarali rivojlantirish masalalariga
bag’ishlangan.
