Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti optik materiallar va ularning

Download 2,13 Mb. Pdf ko'rish
bet	19/31
Sana	24.11.2023
Hajmi	2,13 Mb.
	#104420

1 ... 15 16 17 18 19 20 21 22 ... 31

Bog'liq
Optik materiallar va ularning texnologiyasi

1. MAX–ZENDER INTERFEROMETRI
Max–Zender interferometrining oddiyligini hisobga olsak, bu boshlash
uchun yaxshi nuqta. 1B-rasmda koʻrsatilganidek yakka manbadan
kelayotgan yorugʻlik ikki yoʻlakka boʻlib olinadi. Birinchi dasta-
boʻlgichdan boʻlingan yorugʻliklar koʻzgularni ‘toʻgʻri’ joylashtirish orqali
yana dasta-boʻlgichda uchrashtirish mumkin. Buni qoʻshuvchi dasta-
boʻlgich desak boʻladi. Yorugʻliklarning birining yoʻliga shaffof yoki
qisman shaffof materiallarni qoʻyib ularning toʻlqin tarqalishiga ta’sirini
oʻrganishimiz mumkin. Yuqori sindirish koʻrsatkichli materiallarda
yorugʻlik sekinlashadi va boshqa yorugʻlik bilan qoʻshilishda yuzaga kelgan
faza farqi tufayli har xil interferension manzara kuzatiladi.
Shunday qilib, Max–Zender interferometri materiallarning sindirish
koʻrsatkichini yoki sindirish koʻrsatkichi ma’lum boʻlgan materialning
uzunligini oʻlchash uchun foydali ekan.
Asosiy prinsiplari
Baʻzi toʻlqinlar uchun bevosita maydonni oʻlchashimiz mumkin. Misol
uchun, okeyanshunosh okean toʻlqinlarining baladligini oʻlchashi mumkin.
Akustik muhandis toʻlqin natijasidagi bosimni oʻlchashi mumkin. Hattoki,
radio chostotali elektromagnit toʻlqinning elektr maydonini oʻlchasa boʻladi.
Ammo optik chastotani bevosita oʻlchash mumkin emas. Biz oʻlchashimiz
mumkin boʻlgan fundamental birlik bu energiyadir, demak yuzasi ma’lum
boʻlgan qabul qilgich bilan ma’lum vaqt oraliqida Poynting vektorining
qiymatini oʻlchash mumkin, yaʻni intensivlik:
𝐼 =
|𝐸|
2
𝑍
=
𝐸𝐸
∗
𝑍
. (7.2)
1-tenglamadagi maydonlar uchun
𝐼 =
(𝐸
1
∗
+ 𝐸
2
∗
)(𝐸
1
+ 𝐸
2
)
𝑍
.
Bu tenglamani yoyib intensivlik uchun foydali boʻlgan ifodani 3-tenglamani
topamiz
𝐼 =
𝐸
1
∗
𝐸
1
+𝐸
2
∗
𝐸
2
+𝐸
1
∗
𝐸
2
+𝐸
2
∗
𝐸
1
𝑍
.
(7.3)

41
Bu tenglamadgi 1 va 2-hadlar qoʻshilayotgan yorugʻliklarning
amplitudasiga bogʻliq 3 va 4-hadlar esa ikkalasining amplitudalari va ular
orasidagi fazalar farqiga bogʻliq. Bu oxirgi ikki hadni aralashma

𝐼
𝑎𝑟𝑎𝑙𝑎𝑠ℎ𝑚𝑎
=
𝐸
1
𝐸
2
∗
𝑍
va
𝐼
𝑎𝑟𝑎𝑙𝑎𝑠ℎ𝑚𝑎
∗
=
𝐸
2
𝐸
1
∗
𝑍
.
(7.4)

Download 2,13 Mb.

1 ... 15 16 17 18 19 20 21 22 ... 31

Download 2,13 Mb.

Pdf ko'rish