46
Spektrofotometrlarni qoʻllash
Spektrofotometrlar asosan quyidagi maqsadlarda qoʻllaniladi:
meditsina, biologik izlanishlar, analitik kimyo, farmatsevtikada
moddalar konsentratsiyasini
aniqlash uchun;
aralashmalardagi optik zichlik va uning oʻzgarishi tezligini oʻlchash
uchun;
moddalarni tanib olish, moddalar tozaligi (kirishmalar borligi)ni
aniqlash uchun;
moddalar, kimyoviy reaktivlar, turli xildagi namunalar tuzilishi va
tarkibini oʻrganish uchun;
poligrafiya, sanoatda rang (lak boʻyoq, tekstil,
kimyoviy, oziq-ovqat,
kosmetika va hokazolar)ni baholash uchun;
ilmiy izlanishlar, astronomiya, fizika, biologiyada spektal tahlil qilish
uchun.
Spektrofotometr qanday tanlanadi?
Spektrofotometrni tanlashda qoʻyilgan masalani
yechish uchun zarur
boʻlgan asosiy parametrlarini oldindan aniqlab olish zarur. Barcha
qurilmalarni 2 ta katta guruhlarga ajratish mumkin:
portativ;
statsionar.
47
8.2-rasm.
Spektrofotometr orqali olingan tahlilning fotosurati
Portativ qurilmalarning ogʻirligi va oʻlchamlari uncha katta boʻlmaydi,
ularni oʻzi bilan yoʻga olib yurish mumkin,
ular ishlab chiqarishdagi
shoshilinch oʻlchashlar uchun qulaydir. Statsionar qurilmalar boʻlsa
laboratoriyalarda oʻrnatish uchun moʻljallangan boʻlib, ular yanada aniqroq
va murakkabroq boʻlgan oʻlchashlarni amalga oshirishga imkon beradi.
Bunday spektrofotometrlar kompyuterga ulash, arxivlash,
printerdan
chiqarish va ma’lumotlarni qayta ishlash uchun interfeysga ega boʻladilar.
Kimyoviy tahlil muhim boʻlgan hollarda texnik tavsiflardan
quyidagilarni hisobga olish zarur:
spektral diapazonni;
toʻlqin uzunligi tanlanishi aniqligini;
natijalar takrorlanuvchanligining tavsifini;
qurilmaning
funksionalligini, u yoki bu oʻlchashlarni amalga
oshirishning mumkinligini, natijalarni qulay koʻrinishda olishni;
narxini;
oʻlchamlari va ogʻirligi (agar gap portativ qurilma ustida ketayotgan
boʻlsa);
namunalar uchun boʻlimlar oʻlchamlar (agar
gap statsionar qurilma
ustida ketayotgan boʻlsa, chunki ular namunaga mos kelishi zarur).
48
Qoʻshimcha ravishda kyuveta, Petri chashkalari mavjudligini e’tiborga
olish zarur.
8.2-rasm.
Spektrofotometr namunasi
.
