53
difraksion panjaralar boʻlsa yuqori aniqlik darajasidagi oʻlchashlar zarur
boʻlganda ishlatiladi.
Namunaning oq nur bilan yoritilishi
8.5-rasm.
Namunaning monoxromatik nur bilan yoritilishi
Topshiriq: Spektrofotometrni ishlash prinsipi va qoʻllanish
sohalari
boʻyicha olgan bilimlaringiz asosida klaster tuzing
Yorug
ʻ
lik manbai
standart
namuna
monoxromator
Oʻlchash
asbobi
Yorug
ʻ
lik manbai
monoxromator
standart
namuna
Oʻlchash asbobi
54
9-laboratoriya ishi:
OPTIK TOLALI ALOQA TIZIMINI OʻRGANISH
9.1-rasm.
Zinapoyali (a) va gradiyentli (b) svetovodlar koʻndalang kesimi
boʻylab sindirish koʻrsatkichlarining oʻzgarishi
1.
OʻRGANILADIGAN ALOQA LINIYASI
1.1. Elektr sxemasi va konstruksiyasi
Oʻrganiladigan aloqa liniyasi (2-rasm) uzatuvchi modul’ (ПОМ), optik tola
va qabul qiluvchi modul’ (ПРОМ)dan tarkib topgan. ПОМ impuls
generatori tomonidan beriluvchi 10 kGerts dan to 17 Mgers gacha chastotali
elektr impulslari ketma-ketligini optik nurlanish impulslari ketma-ketligiga
oʻzgartirish uchun moʻljallangan.
b)
Himoya qobigʻi
qobiq
oʻzak
mkm
mkm
mkm
55
9.2-rasm.
Oʻrganilayotgan optik tola
aloqa tizimi sxemasi
ПОМ sxemasi 9.3-rasmda tasvirlangan. VD1 diodi ta’minot manbaiga
notoʻgʻri ulanishining oldini oladi. 100 Omli R1 rezistor kirishni sozlash
uchun xizmat qiladi.
Impulslar generatori
Ikki nurli ossillograf
nazorat
2-kirish
Uchtalik
tarmoq
Yuqori
chastpotali
kirish
Optik tola
Taʻminot
bloki
1-
kirish
56
9.3-rasm.
Uzatuvchi optik modul’ sxemasi
ПОМ ning ВЧ kirish qismiga elektr impulslari kelib tushadi.
Impuls
shakliga bogʻliq ravishda modulyator vazifasini bajaruvchi КР1533ЛН1
mantiqiy mikrosxemasi ИЛПН–206 lazeriga signal uzatadi. Lazer oʻrtacha
nurlanish quvvati Р
oʻrt
250 mVt boʻlgan λ=1,3 mkm toʻlqin uzunligida nur
chiqaradi. R2=200 Omli rezistor lazerning VAX chiziqli qismidagi ishchi
nuqtani tanlash uchun xizmat qiladi va lazer ta’minot
zanjirida qarshilikni
cheklovchisi hisoblanadi. ПОМga “Corning 28 SMF” markali bir modali
optik tola ulangan. Svetovoddan oʻtib signal ПРОМ ga tushadi (9.4-rasm).
ПРОМ quyidagilardan tarkib topgan:
— 1 fotodiod yuqori chastotali yuklamasi sxemasi;
— 2 fotodiodni oldindan kuchaytirish sxemasi;
— 3 impulslarni
hosil qilish sxemasi;
— 4 TTL formatidagi signal sathini sozlash sxemasi.
57
9.4-rasm.
Qabul qiluvchi optik moduli sxemasi
Yorugʻlik nuri signalini elektr signaliga aylantiruvchi fotodetektor VD1
sifatida PD1375 p-i-n fotodiodi ishlatiladi. Fotosiod teskari yoʻnalishda
ulangan, chunki bu p-n oʻtishning baryer sigʻimini pasaytiradi. Fotodiodning
R1 yuqori Omli yuklamasi oldindan kuchaytirgich orqali chiquvchi
kuchlanishga aylantiriluvchi fototokni koʻpaytiradi. R2 va R3 rezistorlar
impulsning qisqaligini qayta tiklaydi.
KP1533ЛН1 mantiqiy mikrosxemasi fotodioddan keluvchi signalni
kuchaytiradi. R4, R5, R6 va R7 rezistorlar
chiquvchi impulsning fronti,
kesigi va qisqaligini sozlash uchun xizmat qiladi. ТТЛ formatidagi signal
sathini sozlash VD2 diod, R7 va R8 rezistorlar orqali amalga oshiriladi. C1
va C2 kondensatorlar yuqori chastota boʻyicha ta’minot manbai zanjirini
ochishni amalga oshiradi.