49
skanerlab har qanday zarur yorugʻlik oqimini oʻtkazish,
fotometrik
oʻlchashlar olib borish mumkin.
Spektrofotometrlarning qayd etib oʻtilgan juda muhin ish rejimi –
skanerlash rejimining maqsadi bu – spektral yutilish (adsorbsiya) egri
chizigʻini chizish va undagi choʻqqilarni topish hamda interferensiya
jarayonlarini oʻrganish va spektrofotometrik oʻlchashlardagi notoʻgʻri
natijalarga olib keluvchi aldamchi choʻqqilarni izlashdir.
3. Ikki toʻlqinli spektrofotometrlar
Oʻtgan asr 50-yillari boshlarida Brayton Chans kuchli sochilayotgan va
loyqa namunalar yutilishining juda ham kichik boʻlgan oʻzgarishlarini
oʻlchashlarning yangi usulini taklif qilgan. Bu yerdagi asosiy gʻoya juda
oddiy: ikkita nurli spektroskopiyada namunali 2 ta kyuveta taqqoslash orqali
1 ta oʻzgaruvchan toʻlqin uzunligiga ega boʻlgan nur bilan nurlantirilayotgan
bir vaqtda, ikkita toʻlqinli absorbsion spektrofotometriyada faqatgina 2 ta
turli toʻlqin uzunliklariga ega boʻlgan nurlantiriluvchi namunali 1 ta kyuveta
ishlatiladi va 1 va 2 oʻrtasidagi yutilishlar farqi oʻlchanadi.
Toʻqin uzunligi boʻyicha ajrata olish qobiliyati bu yerda yorugʻlik
kuchidan farqli ravishda ikkinchi darajali ahamiyatga ega boʻladi.
Shuning
uchun han ikki toʻlqinli spektrofotometr “monoxromator”i sifatida tor
tasmali interferension filtrlarni ishlatsa ham boʻladi. Ular toʻrli
monoxromatorlarnikiga nisbatan kattaroq boʻlgan yorugʻlik
kuchiga ega
boʻladi. 1 va 2 toʻlqin uzunliklariga ega boʻlgan 2 ta nurlar 30 dan to 100
Gerts chastotalar bilan tebranuvchi koʻzgu orqali almashlab namuna
nurlantiriladi. Mos I(1) va I(2) signallar faza
sezuvchan kuchaytirgichning
kirish qismiga kelib tushadi, chiquvchi signal boʻlsa ma’lum oʻzgarishlardan
soʻng qayta ishlash uchun komp’yuterga uzatiladi. Namuna solingan
kyuveta doimiy harorat oʻlchashlarni ta’minlab beruvchi maxsus thermostat
ushlagichga joylashtiriladi.
