197
Boshqaruvning raqamli texnologiyalarini rivojlantirish korporativ boshqaruv samaradorligini
oshirish va innovatsion iqtisodiyotni yaratishning asosiy omiliga aylanmoqda. Bugungi kunda
korporativ boshqaruvda raqamlashtirishni qo‘llash kompaniyani boshqarishning zamonaviy
strategiyalarining asosiy elementi bo‘lib, biznesni samarali va innovatsion boshqarish imkonini
beradi, shaffoflikni oshiradi va ma’lumotlarning aniqroq tahlilini osonlashtiradi. Bundan tashqari,
jahon hamjamiyati hozirda barcha mamlakatlarda biznesni boshqarishda innovatsion yondashuvlar
muhimligini ta’kidlamoqda.
Korporativ boshqaruvda raqamlashtirishni qo‘llashni ikki segmentga bo‘lish mumkin:
1.
Qabul qilingan qarorlar samaradorligini oshirishga qaratilgan
axborot va operatsion
jarayonlarni raqamlashtirish:
✓
katta ma’lumotlarga asoslangan raqamli ma’lumotlarni tahlil qilish;
✓
sun’iy intellekt;
✓
bulutli texnologiyalar;
✓
mobil ilovalar;
✓
blokcheyn.
2.
Mulkdorlar va menejerlar o'rtasidagi o'zaro munosabatlarni soddalashtirishga qaratilgan
korporativ boshqaruv jarayonlarini raqamlashtirish:
✓
virtual yigʻilishlar va muloqotlar;
✓
elektron ovoz berish.
Korporativ boshqaruv tizimidagi korxonalar raqamli boshqaruv texnologiyalarini
muvaffaqiyatli joriy etish uchun korporativ yig‘ilishlarni oʻtkazish va elektron ovoz berishni tashkil
etish boʻyicha raqamli texnologiyalarni joriy etishga doir “yo‘l xaritasi”ni ishlab chiqishlari va ushbu
xaritada quyidagi bosqichlarni amalga oshirishni rejalashtirishlari kerak:
1.
Dastlabki tayyorgarlik:
✓
raqamli texnologiyalarga ehtiyojlarni baholash:
yig'ilishlarda
va ovoz berishda raqamli
texnologiyalardan foydalanishning ehtiyojlarini aniqlash va samaradorligini baholash uchun tadqiqot
o'tkazish;
✓
ishchi guruhni shakllantirish:
turli bo'limlar vakillarini o'z ichiga olgan ko'p funksiyali
jamoani yaratish va jamoaga mas'ul shaxsni tayinlash.
2.
Masofaviy yig‘ilishlar va elektron ovoz berishni o‘tkazishni tartibga soluvchi ichki
hujjatlarni ishlab chiqish.
3.
Raqamali texnologiyalar asosida masofaviy yig‘ilishlar va elektron ovoz berishni o‘tkazish
uchun dasturiy ta'minotni tanlash va uni amaliyotga tatbiq etish.
4.
Raqamali texnologiyalar asosida bozorlarni tadqiq etish.
5.
Korxonada raqamli texnologiyalardan samarali foydalanishni yoʻlga qoʻyish uchun
malakali personallarni ishlarga jalb etish, ayniqsa, oʻz vaqtida raqobat muhitiga moslashish uchun
yuqori reytingga ega professional kurslarda oʻqigan yoki malakasini oshirgan mutaxassislarni jalb
etish.
6.
Bir nechta tanlangan yigʻilishlarda raqamli texnologiyalarni joriy etish, bu boʻyicha
yigʻilish ishtirokchilarining fikr-mulohazalarini yig'ish va ularning fikr-mulohazalaridan kelib
chiqqan holda raqamli texnologiyalarni joriy etishni yaxshilashga yoʻnaltirilgan
amaliyotni joriy
etish.
7.
Raqamli texnologiyalarni joriy etish boʻyicha loyihalashtirilgan loyihalarni amalga
oshirishning samaradorligini baholash, ya’ni:
✓
korporativ munosabatlardagi ishtirokchilarning korporativ boshqaruv tizimiga joriy etilgan
raqamli texnologiyalar toʻgʻrisidagi fikr-mulohazalarni yig'ish;
✓
yigʻilgan fikr-mulohazalar asosida ma'lumotlarni shakllantirish hamda ishtirokchilarning
mazkur jarayondan qoniqish darajasini baholash;
✓
natijalarni taqqoslash;
✓
shakllantirilgan strategiyaga tuzatishlar kiritish;
✓
samarali loyihalarning mashtabini kengaytish.
Korporativ boshqaruv tizimini raqamlashtirish toʻgʻrisidagi qaror, eng avvalo, masofaviy
yig‘ilishlar o‘tkazish va elektron ovoz berishni tartibga soluvchi ichki hujjatlarni ishlab chiqish, ya'ni
aksiyadorlar umumiy yig‘ilishi oʻtkazishni tartibga soluvchi nizom, korporativ boshqaruv kodeksi,
boshqaruv organlarining faoliyatini tartibga soluvchi nizomlar, dividend siyosatini amalga oshirish
198
boʻyicha nizom kabi hujjatlar ishlab chiqiladi, aksiyadorlarning umumiy yigʻilishida tasdiqlanadi va
mazkur hujjatlarga rioya qilingan holda korporativ boshqaruv amalga oshiriladi.
Shunday qilib,
raqamlashtirishni rivojlantirish tufayli amalga oshirilayotgan elektron ovoz berish va masofaviy
yigʻilishlar pandemiya davrida faol foydalanildi va samarali korporativ boshqaruvning asosiy
resursiga aylandi.
Korporativ boshqaruv tizimida biznes jarayonlarini optimallashtirish va operatsion
samaradorlikni oshirish uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan raqamli texnologiyalarning ko'plab turlari
mavjud. Ushbu tizimlarning har biri biznesni boshqarish uchun yagona raqamli platformani yaratib,
boshqa tizimlar bilan birlashtirilish mumkin.
Raqamlashtirish korporativ boshqaruv tizimida shaffoflik va ochiqlikni ham oshirishi
mumkin. Masalan, hujjat aylanishi uchun raqamli texnologiyalardan foydalanish axborotni qidirish
va qayta ishlash vaqtini qisqartirish, shuningdek, barcha manfaatdor shaxslar uchun zarur hujjatlardan
tezkor foydalanish imkonini beradi. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, korporativ boshqaruv tizimida
raqamlashtirish ayrim salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin.
