391
Jadval-1da keltirilgan hisoblashlar yordamida, chiziqli bog‘lanishda qatnashuvchi noma’lum
parametrlarni (2) formulalar yordamida aniqlaymiz:
∑ 𝒚
𝒕
= 𝟖𝟑𝟖𝟏𝟐𝟓𝟗𝟓 , 𝒂
𝟎
=
𝟏
𝐓
∑ 𝒚
𝒕
=
𝟖𝟑𝟖𝟏𝟐𝟓𝟗𝟓
𝟏𝟎
= 𝟖𝟑𝟖𝟏𝟐𝟓𝟗, 𝟓
,
𝒂
𝟏
=
𝟗𝟑𝟑𝟎𝟖𝟕𝟏𝟓
𝟖𝟓
= 𝟏𝟎𝟗𝟕𝟕𝟒𝟗, 𝟔
.
Demak, O’zbekiston Respublikasining temir yo’l transporti aksionerlik jamiyati tomonidan
tashilgan eksport yuklari hajmini(ming tonna) t –yillar bilan bog‘lanishini ifodalovchi trend
qismining tenglamasi, yuqoridagi hisoblashlarga asosan quyidagicha bo‘ladi:
𝒚(𝒕) = 𝟏𝟎𝟗𝟕𝟕𝟒𝟗, 𝟔𝒕 +
𝟖𝟑𝟖𝟏𝟐𝟓𝟗, 𝟓
(3)
O’rganilayotgan tasodifiy jarayonning bosh yo’nallishini ifodalovchi trend (3) modelga t = 5
qiymatni qo‘yib, 2025 yilda Respublikada o’rtacha tashiladigan eksport yk miqdorini taxminan
13870007,5
ming tonna bo‘lishini 95% li kafolat bilan aniqlaymiz.
Dinamik qatorni xususiyatlarini o‘rganishda, avtokorrelyasiya koeffitsienti muhim
ahamiyatga ega. Bu savolga javob berish uchun, L yilga (L-lag) vaqtni so‘rib, chekli ayrmalar usuli
bilan quyidagi miqdorlarni hisoblaymiz(jadval-2):
,
,
.
,
,
,....
