• Ilmiy yangiligi
  • Olingan natijalar va ularning tahlili




    Download 1,51 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet59/109
    Sana28.06.2024
    Hajmi1,51 Mb.
    #266161
    1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   109
    Bog'liq
    talim transformatsiyasi

    Olingan natijalar va ularning tahlili 
    Ma’lumki, bugungi kunda ilm-fan, texnika, axborot tizimi shiddatli rivojlanmoqda. Oʻqish va 
    oʻqitishda kundalik faoliyatga qatnashish uchun har tomonlama mukammal bilim, malaka va 
    koʻnikmaga ega boʻlishni davrning oʻzi talab etmoqda. Zamonaviy pedagogik va axborot-
    kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda oʻqitishning ilgʻor uslublarini joriy etish yoʻli 
    bilan oʻsib kelayotgan yosh avlodni chet tillarga oʻqitish, shu tillarda erkin soʻzlasha oladigan 
    mutaxassislarni tayyorlash tizimini tubdan takomillashtirish hamda buning negizida ularning jahon 
    sivilizatsiyasi yutuqlari hamda dunyo axborot resurslaridan keng koʻlamda foydalanishlari, xalqaro 
    hamkorlik va muloqotni rivojlantirishlari uchun shart-sharoit va imkoniyatlar yaratish maqsadida 
    yuqorida ta’kidlaganimizdek, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yil 10 dekabrdagi «Chet 
    tillarni oʻrganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida»gi PQ-1875-sonli 
    qarori qabul qilindi. 2012 yildan oʻquvchilarga xorijiy tillar oʻqitish muvaffaqiyatli amalga 
    oshirilmoqda. Ta’lim muassasalarida oʻquvchilarga bilim berish bilan bir qatorda xorijiy til 
    oʻqituvchilarining oʻzlari ham 2013 yil oʻquv yilidan boshlab haftaning juma kunlari - «Xorijiy til 
    oʻqitish metodikasi kuni»da tajribali trenerlar yordamida qoʻshimcha kurslarda ta’lim berilmoqdalar. 
    Demak, oʻqituvchilarda xorijiy tillarni zamonaviy talablar asosida oʻqitish uchun sotsiolingvistik 
    kompetensiyalarni shakllanmoqda. 
    Ilmiy yangiligi 
    Sotsiolingvistik innovatsiyalarni tashxislash asosida oʻrganishda har bir pedagog tajribasida 
    ijobiy, rivojlantiruvchi holatlar bilan bir qatorda salbiy koʻrinishlar ham mavjudligini hisobga olish 
    zarurligini unutmaslik kerak. Yosh pedagog ta’lim dargohida samarali faoliyat koʻrsatishi uchun 
    uning ish tajribasida mavjud boʻlgan ijobiy hamda salbiy jihatlarni tashxislash asosida yaqqol 
    koʻrsatish talab etilmoqda. Innovatsion jarayonlarni oʻrganish maqsadida qoʻllaniladigan tashxislash 
    metodlari quyidagilardan iborat ekanligini boʻlajak oʻqituvchilar ongiga aniq yetkazish lozimdir. 
    - boʻlajak oʻqituvchilarning sotsiolingvistik ehtiyojlari, qiziqishlari, alohida ahamiyatga ega boʻlgan 
    yoʻnalishlarni tizimli tarzda oʻrganish, bunda oʻqituvchilarning faoliyatida uchraydigan qiyinchiliklar 
    va ularni bartaraf etish imkoniyatlarini aniqlash; 
    - ularning qiziqishlari va ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiladigan gʻoyalar, konsepsiyalar hamda 
    ilgʻor pedagogik tajribalarni izlab topish va oliy pedagogik ta’lim amaliyotiga joriy etish; 
    - boʻlajak oʻqituvchilarning sotsiolingvistik innovatsiyalarni oʻzlashtirish va qoʻllash jarayonidagi 
    oʻziga xoslik va ularning turli-tuman koʻrinishlarini aniqlash, bunda namoyish qilish, tasvirlash, 
    ochiq darslar oʻtkazish, yangi manbalar ustida ishlash, ma’ruzalar tashkil etish, tajriba-sinov ishlarida 
    ishtirok etish singari ish turlaridan keng foydalanish kabilardir. Sotsiolingvistik innovatsiyalarni 
    tashxislash asosida oʻrganishga yoʻnaltirilgan amaliy ishlarni ham bir necha bosqichlarda oʻtkazish 
    tavsiya etiladi.
    Boʻlajak oʻqituvchilardan dastlabki bosqichda anketa soʻrovlari, anketa savollariga olingan 
    javoblarni ekspertizadan oʻtkazish, indvidual suhbatlar tashkil etish va anketa savollariga olingan 
    javoblardagi ma’lumotlarni tasdiqlash, tashxis natijalari asosida olingan ma’lumotlarni tahlil 
    qilishlari. Mazkur bosqichda birinchi bosqich natijalari asosida boʻlajak oʻqituvchining 
    kasbiypedagogik malakasini oshirishga yoʻnaltirilgan tadbirlar rejalashtiriladi hamda ularni amalga 
    oshirish yoʻllari koʻrsatiladi. Ushbu bosqichda amalga oshirilgan ishlar yakunlanib, takroriy 
    tashxislash oʻtkaziladi. Mazkur jarayonda boʻlajak oʻqituvchining oraliq hamda yakuniy natijalarni 
    olishga yoʻnaltiriladi. Guruhdagi ingliz tilini oʻrganuvchilar faoliyatida roʻy bergan oʻzgarishlar 


    chuqur tahlil qilinadi. Buning natijasida boʻlajak oʻqituvchilarning hosil qilgan kasbiy koʻnikma, 
    malakalari va tajribalarini tashxislash hamda ularni tashxislash metodlari bilan qurollantirish hamda 
    kasbiy pedagogik ta’lim jarayonini innovatsion gʻoyalar asosida qayta qurish talabalarning kreativ 
    faoliyatini samarali rivojlantirish imkonini beradi. Buning natijasida boʻlajak oʻqituvchilarni ijodiy 
    faoliyat koʻrsatishga, hamda, ingliz tilini sotsiolingvistika qoidalari asosida oʻrganishga va 
    oʻrgatishga koʻnikma hosil qiladilar, shuningdek, tashabbuskorlikka undash imkoniyati vujudga 
    keladi. 
    Xulosa 
    Xulosa oʻrnida shuni ta’kidlash joizki, sotsiolingvistika jamiyat va til munosabatlarida muhim
    oʻrin tutadi. Fanning maqsadi til funksiyalarining bajarilishini, har xil qatlam doirasida ijtimoiy 
    guruhning kelib chiqishi, yoshi, mavqei va ta’lim darajasiga qarab nutqda qanday variantlarni 
    qoʻllash va bularning barchasini boshqa fanlar bilan uzviy bogʻliq holda oʻrganishni nazarda tutadi. 
    Sotsiolingvistikaning ingliz tiliga nisbatan o‘ziga xos yondashuvini va uning “sof” lingvistikadan 
    farqini tushunish uchun sotsiolingvistikaning manbalarini ko‘rib chiqish, uning tilshunoslikning 
    boshqa yo‘nalishlari orasidagi mavqeyini belgilash, uning obyekti va asosiy tushunchalarini, u 
    shug‘ullanadigan masalalarni aniqlab olish lozim bo‘ladi. Ingliz tilni oʻrgatish majburiyat sifatida 
    emas, qiziqarli mashgʻulot tarzida olib borilishi, bir necha samarali usullardan foydalanib dars oʻtish 
    ularning kelajakda oladigan bilimlari uchun poydevor boʻlib xizmat qilishi mumkin. Bolalarga chet 
    tillarini oʻrganish qanchalar muhimligini tabiiy sharoitlar orqali toʻgʻri tushuntirib borilishi darkordir. 
    Chunonchi, buyuk mutafakkir Abu Nasr Forobiy ham koʻplab xorijiy tillarni mukammal bilgan, bu 
    tillarda bemalol gaplasha olgan hamda shu tillarda ijod qilgan. Bunday imkoniyat allomaning dunyo 
    ilm- fanini oʻrganishga, buyuk ishlarni amalga oshirishiga turtki boʻlgan. Zero, Navoiy bobomiz 
    aytganlaridek, ,,Til bilgan — el biladi.’’ 

    Download 1,51 Mb.
    1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   109




    Download 1,51 Mb.
    Pdf ko'rish