|
transport hissasiga ichki yuk aylanmasining deyarli 13 qismi tg’ri keladi (LotinBog'liq Jahon-ijtimoiy-iqtisodiy-geografiyasi- betlik3, nimatov-audit-oraliq, 17maktab Talabnoma, 1-mavzu, komil-xorazmiy-g-azalnavisligining-adabiy-estetik-omillari (1), 4, Builder, Kiberhuquq javoblari yakuniy, 1-maruza, 2-maruza, 19 ASRDA GIGIYENASI TARIXI, Mustaqillik yillarida davlat boshqaruvi tizimida amalga oshirilg-fayllar.orgtransport hissasiga ichki yuk aylanmasining deyarli 13 qismi tg’ri keladi (Lotin
Amerikasida avtomobil transporti ulushi birmuncha yuqori - 65 foiz, Osiyoda -
kamroq). havo transporti yuk aylanmasining deyarli 90 foiz sanoati rivojlangan
davlatlarga to’g*ri keladi. Umumiy yuk aylanmasida transportning ushbu turi
ulushi AQSH yuk aylanmasiga nisbatan Rossiyada 12 baravar past, holbuki,
Rossiya va AQSHda havo transporti orqali jami yuklarning tegishli ravishda
faqat 0,04 va 0,5 foiz tashiladi.
л
.
м
8-Jadval
_________ Jahon transport tizimida yuk tashish ishlari tarkibi_________
Transport turi
0
’lchov birligi
1950 y.
1970 y.
1980 y.
1999 y.
Jami
Yuk aylanmasi, trln
t/km
6,9
28,9
47,6
46,7
Yuk aylanmasi, trln
ylov km (yakunga
nisbatdan foizda)
2,5
8.0
14,2
18,4
Shu jumladan:
Temir ylga oid
Yuk aylanmasi
30,8
18,9
14,5
12,0
Yo’lovchi ayianmasi
25,6
15,2
11,8
10,2
Avtomobilga oid
Yuk aylanmasi
7,5
8,0
6,9
10,3
Ylovchi aylanmasi
71,4
77.2
79,0
79,3
Shu jumladan:
Avtobusga oid
Ylovchi aylanmasi
14,6
16,7
19,0
19,0
Yengii avtomobilga
oid
Ylovchi aylanmasi
14,6
16,7
19.0
19,0
lchki suvga oid
Yuk aylanmasi
5,6
3,0
2.5
2,7
Ylovchi aylanmasi
0,6
0,5
0,4
0,3
Dengizga oid
Yuk aylanmasi
51,9
62,7
67,5
62,1
Ylovchi aylanmasi
0,8
0,3
0,3
0,2
Neft quvuri
Yuk aylanmasi
3,1
5.0
6,0
8.2
Gaz quvuri
Yuk aylanmasi
1,1
2,3
2,5
4,6
Havo transporti
Yuk aylanmasi
0,1
0.1
0,1
0,1
Ylovchi aylanmasi
1,2
6,7
8,5
10,0
Transport jahon xo’jaligining eng yangi siljishlari va tendensiyalariga,
mijozlaming yangi talablariga moslashadi, bu hol xususan, sanoat
mahsulotlariga ishlov berish darajasining keskin o’sishi, xalqaro aloqalar va
tarmoq tarkibining o’zgarishi bilan izohlanadi. Bundan yuk tashish tezligi va o’z
vaqtidaligi, yuklaming butligi, muayyan transport tizimlari amal qilishining
ishonchliligi va h.k. ga yangi talablar kelib chiqadi (talablar majmui - ya’ni «djast-
in-taym» yoki «aniq bir muddatda» deb ataladi).
Umuman olganda, bu transport jarayonining ixtisoslashuviga - dastawal
yuklarning alohida turlarini tashishga, sngra harakatlanuvchan tarkib va
ekspluatatsiya tizimlarini qo’llashning hududiy sohalariga, va nihoyat, transport
universal turiarining ixtisoslashuviga olib keladi (masalan, tezkor temiryo’llar). Yangi
talablar transport-kommunikatsiya kanallari amal qilishining ishonchliligining
kuchayishga moyilligini keltirib chiqaradi. Asosiy ommaviy yuklar manbalarining
geografiyasi zgarishga uchraydi: bir tomondan, nisbatan yaqin va siyosiy jihatdan
barqaror manbalarga tish kuzatiladi, bu esa yuk tashishlarning rtacha davomiyligi
qisqarishiga olib keladi. Ikkinchi tomondan - shu sababga ко’га uzoq bo'lsa-da,
muqobil manbalarni izlash hisobidan yagona noyob manbaga qaramlikni
susaytirishga intilish namoyon bladi, bu esa uzoqlikning kuchayishiga olib keladi
|
| |
