FOYDALANILGAN ADBIYOTLAR RO‘YXATI

101 
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini 
 
 takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
 
 
 
 
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI 
06.12.2022 
 
1. Integratsiyalashgan o‘sish strategiyalari - ikki yo‘l bilan amalga oshiriladigan yangi 
tarkibiy qismlarni qo‘shish orqali umumta’lim maktabining o‘z faoliyati ko‘lamini kengaytirish 
istagiga asoslangan strategiyalar guruhi sanaladi: xususan ular, 
1) vertikal integratsiya strategiyasi har qanday ta’limni yoki ta’lim xizmati guruhini 
umumta’lim maktabi va (yoki) ushbu ta’lim muassasasining o‘quvchilarini OTM gay o‘naltiruvchi 
tuzilmalarning faoliyatidan qoniqmagan taqdirda amalga oshiriladi. Natijada, masalan, uning 
faoliyatini o‘z qo‘liga olish yoki boshqa yo‘l bilan yo‘naltiruvchilar ustidan nazoratni o‘rnatish 
to‘g‘risida qaror qabul qilinishi mumkin, yoki mazkur tuzilmalar bilan hamkorlik qilishdan bosh 
tortish va xolding tarkibida boshlang‘ich tartibda ta’lim berish yoki pirovard bilimni amalga 
oshiradigan va ularni oxir oqibat OTM ga ham o‘zi yo‘naltiruvchi o‘z sho‘balarini tashkil etish 
[1]; 
2) gorizontal integratsiya strategiyasi umumta’lim maktabining sa’y-harakatlarini ushbu 
ta’lim sohasida faoliyat yuritadigan boshqa ta’lim muassasasalari bilan birlashtirishni nazarda 
tutadi. Bunday qo‘shilish butun texnologik zanjir bo‘ylab – boshlang‘ich ta’lim bosqichida, OTM 
ga yo‘naltirish va pirovard natijaviylik bosqichlarida amalga oshirilishi mumkin va ixtiyoriy 
(qo‘shilish) va do‘stona bo‘lmagan bo‘lishi mumkin. 
2. Diversifikasiyalangan oʻsish strategiyalari - oldingi kabi, integral oʻsish strategiyalarida 
boʻlgani kabi, umumta’lim maktabining saʼy-harakatlarini asosiy yoʻnalishga jamlash orqali emas, 
balki yangi faoliyat turlarini oʻzlashtirish orqali umumta’lim maktabi faoliyati koʻlamini 
oshiradigan strategiyalar guruhidir. lekin sa’y-harakatlarning bir qismini faoliyatning asosiy 
yo‘nalishlaridan, ta’limdan olib qo‘yish va boshqa loyihalarga yo‘naltirish natijasida hosil bo‘ladi. 
Gap shundaki, diversifikatsiya strategiyasiga o‘tish to‘g‘risidagi qaror odatda majburiy bo‘lib, 
umumta’lim maktabi mavqeining yomonlashuvi ta’sirida, masalan, ta’lim sohasining salbiy 
tendentsiyalari tufayli qabul qilinadi. Bunday sharoitda faoliyatning boshqa turlarini o‘zlashtirish 
orqali o‘zini himoya qilish istagi juda oqlanadi. Ushbu strategiyani amalga oshirishning bir nechta 
variantlari mavjud: 
1) konsentrik 
diversifikatsiya strategiyasi umumta’lim 
maktabi o‘zlashtirilgan 
texnologiyalardan foydalangan holda mavjud imkoniyatda (masalan, maktab bog‘i hosilini qayta 
ishlash) qo‘shimcha faoliyat yuritish imkoniyatini izlayotganligini anglatadi [2]. 
Shu bilan birga, yangi yo‘nalish allaqachon umumta’lim maktabining talabgorlari bo‘lgan 
va undan manfaatdor bo‘lishi mumkin bo‘lgan iste’molchilarga qaratilgan; 
2) gorizontal diversifikatsiya strategiyasi umumta’lim maktabi hali ham o‘z iste’molchisiga, 
ya’ni mehnat bozoriga yoki OTM ga e’tibor qaratishini nazarda tutadi, lekin unga ta’lim berish 
asosiy mahsulotni faoliyat bilan bog‘liq bo‘lmagan yangi texnologiyalardan foydalanishni talab 
qiladigan shunday ta’lim xizmat turini taklif qiladi. Kelajakda ushbu xizmat turi umumta’lim 
maktabining mijozi bo‘lmagan boshqa iste’molchilarga, ya’ni OTM larga ham taklif qilinadi. 
Ammo dastlabki bosqichda ular boshqa OTM lar guruhi bilan o‘rnatilgan aloqalarga tayanib, 
o‘zlari qo‘lga kiritgan mavqedan trampling (sakrash moslamasi) sifatida foydalanadilar; 
3) konglomerativ (ayrim narsalarning o‘z xususiyatlarini saqlagan holda bir biriga 
qo‘shilishi) diversifikatsiya strategiyasi umumta’lim maktabining ta’limning yangi segmentlari 
uchun yangi texnologiyalardan foydalangan holda yangi xizmat turini o‘zlashtirishni boshlashini 
nazarda tutadi. Ushbu strategiya yangi xizmat turini o‘zlashtirish va ushbu xizmat turi bozoriga 
kirish uchun uzoq muddatli loyihani amalga oshirishni nazarda tutadi. Shu bilan birga, asosiy 
faoliyat sohasidagi faoliyatga bo‘lgan munosabat, ushbu bozorda o‘z faoliyatini bosqichma-
bosqich qisqartirish istagidan tortib, o‘z pozitsiyalarini saqlab qolish va hatto 
mustahkamlashgacha o‘zgarishi mumkin. 
3. Konsentrlangan o‘sish strategiyalari, agar umumta’lim maktabi har qanday faoliyat turiga 
kirib borgan, o‘z faoliyat segmentiga ega bo‘lgan va uni ushbu yo‘nalishda rivojlanish istiqbolli 
deb hisoblagan taqdirda qo‘llaniladi. Keyin faoliyatning asosiy yo‘nalishi umumta’lim maktabi 
tuzilishini tubdan o‘zgartirmasdan, asosiy yo‘nalishdagi harakatlarni jamlash bo‘ladi. 
Ushbu strategiyani amalga oshirishning uchta varianti mavjud: 

Download 7 Mb.