|
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatiniBog'liq ЖДПУ Мактаб менежменти 06 12 22 Анжуман тўплам 98
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
Ijtimoiy-madaniy omillar - mamlakatdagi umumiy ijtimoiy ahvol, aholi daromadlari
darajasi, demografik vaziyat, aholining bilim darajasi, aholining mehnat va dam olishga
munosabati, mamlakatdagi iste’mol darajasi va boshqalardir. Bu omillar ham umumta’lim
maktablari faoliyatiga juda o‘ziga xos ta’sir ko‘rsatadi, bu esa ularni doimiy ravishda o‘rganishni
taqozo etadi. Shunday qilib, aholining ijtimoiy tuzilmasini tahlil qilish va baholash, mamlakat,
mintaqa yoki mahallaning barcha aholisini (umumta’lim maktablari ko‘lamiga qarab) jinsi, yoshi
va boshqa xususiyatlari bo‘yicha guruhlash, potentsial iqtidorli o‘quvchilar soni, shuningdek
ularning ko‘payishi yoki kamayishi istiqbollari kabilar ularning sonini real baholash imkonini
beradi. Aholining daromadlarini o‘rganish ularning potentsial qo‘shimcha kurslarga qatnashish
imkonini belgilab beradigan tinglovchilarining to‘lov qobiliyatini baholash imkonini beradi, ya’ni
ular ga qo‘shimcha kurslar uchun sarflashlari mumkin bo‘lgan daromadning bir qismidir.
Demografik vaziyatni o‘rganish ijtimoiy tuzilmadagi o‘zgarishlar dinamikasi va shunga mos
ravishda bozor kon’yunkturasining o‘zgarishi haqida tushuncha beradi. Aholining madaniy,
ma’rifiy va etnik xususiyatlarini hisobga olish va ularning odamlarning mentaliteti va ehtiyojlariga
ta’sirini tahlil qilish bir xil darajada muhimdir.
Ilmiy-texnik ta’sir omillariga quyidagilar kiradi: fan va texnikaning so‘nggi yutuqlari va
fanni yanada rivojlantirish istiqbollari; yangi texnologiyalarning paydo bo‘lish ehtimoli va ularni
amalga oshirish istiqbollari, yangi o‘quv resurslarining paydo bo‘lish ehtimoli va ularning maktab
holatiga ta’siri va hakozolar. Oddiy qilib aytganda, gap bozorga o‘rnini bosuvchi o‘qitish
jihozlarini, masalan zamonaviy lingafon jihozlarini olib kela oladigan fan va texnika yutuqlarini
doimiy ravishda tahlil qilish zarurati haqida bormoqda. Misol uchun, bugungi kunda mobil
telefonlarning paydo bo‘lishi va ommaviy tarqalishi bilan shahar telefon tarmog‘i xizmatlariga
talab sezilarli darajada pasayganiga hech kim shubha qilmaydi. Kompyuterlarning keng tarqalishi
yozuv mashinkalari va hokazolar “davrining” tugashini ko‘rsatdi. Yangi texnologiyalar bilan ham
vaziyat xuddi shunday. Tarixdan ma’lumki, Ford zavodlarida konveyer ishlab chiqarishni joriy
etish ishlab chiqarilgan mahsulot tannarxini va shunga mos ravishda uning narxini shu qadar jiddiy
pasaytirdiki, bu barcha raqobatchilarni shunchaki chalkashtirib yubordi.
Umumta’lim maktablari faoliyatiga oid keng ko‘lamli jihatlarni, ya’ni siyosiy, iqtisodiy,
ijtimoiy va texnologik omillarni aniqlashdan iborat yondashuv bir qator manbalarda PEST tahlili
deb ataladi [2] .
Xulosa qilib ta’kidlaydigan bo‘lsak, ta’lim jarayoni bu uzluksiz jarayon bo‘lgani uchun ham
uning asosiy boshqaruv subyekti sanalgan umumta’lim maktablari umumiy faoliyat sohalarini
muntazam kelajakka nisbatan rivojlanish strategiyasini ishlab chiqish hamda muntazam
takomillashtirib borish va uning natijaviy ko‘rinishlari maktab reytingida o‘z aksini topadi.
|
| |
